Gebruik Bijbel als kompas bij bezinning op AI
Opvoeders moeten hun ogen niet sluiten voor kunstmatige intelligentie. Beter is het dat ze zich, met de Bijbel als kompas, samen met de jongeren bezinnen op wat zich rond deze techniek allemaal afspeelt.
De Bijbel is het fundament en de gids voor christenen. Omdat we zondige mensen zijn, is ons verstand verduisterd en hebben we een levenskompas nodig. Een kompas waarmee we door en daarna ook uit dit leven kunnen. Ontwikkelingen rond kunstmatige intelligentie (AI) moeten dan ook vanuit die overtuiging geduid worden. Deze ontwikkeling negeren of gedogen is niet de juiste houding voor een christen.
Rond de komst van internet en de smartphone waren we als reformatorische gezindte ronduit te laat met bezinning en vorming. Nadat de ontwikkelingen eerst genegeerd werden, volgde al snel het gedogen en vervolgens het omarmen van het gebruik van deze middelen.
Met de komst van AI is er weer een nieuwe ontwikkeling. Die zal invloed gaan hebben op ons dagelijks leven. Op het échte leven focussen en daarbij AI gedogen of over ons heen laten komen is geen oplossing.
Ds. M. van Reenen geeft aan dat in het onderwijs gezocht moet worden naar andere vaardigheden, zoals kaartlezen en naar paddenstoelen speuren (RD 7-12). Dat lijkt een veilige oplossing, maar daarmee zou het onderwijs wegkijken van zijn verantwoordelijkheid om jongeren toe te rusten en te vormen voor de maatschappij. Daarnaast zijn de genoemde vaardigheden tegenwoordig hooguit een leuk uitje, maar ze zijn zeker niet van cruciaal belang voor het functioneren in de maatschappij.
Goede balans
Om het gebruik van AI kunnen we niet heen. Jongeren werken er volop mee en het bedrijfsleven is bezig om het op diverse plekken te implementeren voor dagelijks gebruik. Nu alleen focussen op vaardigheden uit bij wijze van spreken de eerste eeuw is ronduit gevaarlijk. Alleen aandacht hebben voor 21e-eeuwse vaardigheden past een christen ook niet. Een goede balans wordt gevonden wanneer we werken vanuit 1e-eeuwse vaardigheden en met deze bagage 21-eeuwse vaardigheden toepassen.
Daarnaast is het een illusie dat we de ontwikkelingen van AI kunnen bijbenen. Toch groeien onze jongeren hiermee op. Daarom is het belangrijk dat opvoeders hun ogen hiervoor niet sluiten, maar juist de Bijbel als kompas gebruiken en samen met de jongeren kijken naar wat zich rond AI allemaal voltrekt. AI omarmen betekent dat we dit kompas niet of onvoldoende hanteren. AI afwijzen zorgt voor een eveneens on-Bijbelse houding (niet ván de wereld, maar wel ín de wereld…). Op de juiste manier met AI omgaan houdt in dat we blijven laveren tussen afwijzen en omarmen, maar wel met de Bijbel op zak.
Nieuwe uitdaging
Bij gebruikmaking van AI kan het toerusten en vormen in twee delen worden gesplitst: de praktische of technische werking (21e-eeuwse vaardigheid) en de ethische doordenking (1e-eeuwse vaardigheid). Hierbij vormt de ethische doordenking aan de hand van de Bijbel als kompas altijd de basis en het kader om tot een praktisch gebruik van AI te komen. Bij deze toerusting en vorming is het goed wanneer ook kerken hun verantwoordelijkheid nemen. Hierin kan het mediamodel van de Driestar, waarvan zelfevaluatie van mediagebruik een onderdeel is, een goede basis vormen om, vanuit de pelgrimsgestalte, naar deze ontwikkeling te kijken. Daarbij kan er vanuit de heilzame geboden van God een oordeel gevormd worden.
Het onderwijs kan vanuit het ethische kader aan de slag met de praktische toepassing van AI. Het kan vanuit verbinding en echt contact met jongeren de verbinding maken met de wereld waarop ze worden voorbereid. Hierbij is er voor het onderwijs een nieuwe uitdaging: opdrachten zo maken dat er nog steeds een beroep wordt gedaan op zaken als creativiteit, eigen kennis en meningsvorming. Afstomping op deze gebieden door het gebruik van AI ligt op de loer.
Ook voor het onderwijsveld zelf gaan er grote wijzigingen komen. Diverse toonaangevende bureaus geven aan dat de onderwijssector een van de branches is waar het meeste gaat veranderen. Hierbij valt op korte termijn te denken aan automatisch feedback geven, toetsen maken en nakijken, leerachterstanden in kaart brengen en gesprekken samenvatten. Ook op deze zaken is bezinning nodig.
Gemeengoed
Samengevat is AI een ontwikkeling die we niet kunnen tegenhouden. Een techniek die we niet altijd snappen en soms de vraag oproept: kunnen we deze machine nog wel in de hand houden? Hoewel het aantrekkelijk is zo lang mogelijk weg te kijken, is dat geen verstandige keuze. We moeten vanuit het echte leven de verbinding maken met de echte wereld. Als school hebben we een vormende en opvoedkundige taak, ook voor de digitale wereld.
Dit betekent niet dat we meteen oplossingen hebben. Opvoeders merken nu al dagelijks in de praktijk dat meningsvorming en opdrachten maken via AI gemeengoed beginnen te worden. Een ”dokter Google plus”, zou je kunnen zeggen. Daarom is het van belang dat opvoeders zo snel mogelijk beginnen met het gebruiken van AI in de lessen en/of opdrachten. Niet afwijzen, niet omarmen, maar laveren met de Bijbel als kompas is de opdracht voor het onderwijs.
De auteur is innovator onderwijs & ICT, Jacobus Fruytier scholengemeenschap.
