Misschien voelt Artificial Intelligence (AI) voor velen van ons nog wat ver van ons bed. Toch is het dichterbij dan we denken. Vanuit vier invalshoeken wil ik dat laten zien.
De eerste invalshoek is waarheid. ChatGPT geeft indrukwekkend goede antwoorden op allerlei vragen. Zoals is opgemerkt door techniekfilosoof Cees Zweistra (RD 29-11) is het dan moeilijk om te bedenken dat je slechts te maken hebt met een taalmodel. Door de ontwikkeling van ChatGPT en toepassing ervan in andere apps is het te verwachten dat veel mensen blindelings op de antwoorden van AI zullen gaan vertrouwen.
Luxe is de tweede invalshoek. Zoals we in de afgelopen decennia zijn overspoeld met apparaten en apps (ook waar het niet per se nuttig is) zal in de komende decennia waarschijnlijk in heel veel simpele en dagelijkse dingen AI toegepast worden. Dat zal leiden tot meer luxe, meer energieverbruik en meer afhankelijkheid van techniek.
De derde invalshoek is de ontwikkeling van de publieke sfeer. Vandaag de dag is bijna al onze publieke infrastructuur al afhankelijk van IT: ziekenhuizen, openbaar vervoer, politie, gemeentediensten en dergelijke. De volgende stap is dat daar AI wordt toegepast, om het nog een stapje gemakkelijker en beheersbaarder te maken. Waar nu nog beslissingen afhankelijk zijn van mensen, en dus traag en onbetrouwbaar zijn, kan AI winst opleveren. Dat betekent wel het afscheid van een stukje menselijkheid, menselijk geweten en wijsheid in de publieke sfeer.
Verbeelding is de vierde invalshoek. AI is goed in het genereren van dingen die echt lijken: ChatGPT kan nieuwe verhalen verzinnen, Dall-E kan nieuwe plaatjes genereren. Hoe dit soort AI-verbeelding zich zal ontwikkelen, is moeilijk te zeggen. Wel is verbeelding nu al razend populair: denk aan het overspoelende aanbod van films. De meeste daarvan worden helaas gemaakt zonder dat daarin plek is voor God – zoiets als een wereld waarin je de zon door een tl-buis hebt vervangen of de wind door een ventilator.
Reeds in gang gezet
AI zal dus invloed gaan hebben op waarheid, luxe, de publieke sfeer en de verbeelding. De overeenkomst tussen deze vier invalshoeken is dat AI alleen maar voortzet wat al in gang is gezet. Op het gebied van waarheid helpen sociale media ons nu al om de eerste de beste vreemde opvatting te gaan geloven. Op het gebied van luxe stromen onze huizen al over van apparaten. De publieke sfeer is al afhankelijk van techniek. We gaan al massaal op in de verbeelding van de onlinewereld.
Verkeerd gebruik
Wat zegt de Bijbel ons over deze thema’s? Wat betreft waarheid moeten we vervuld worden van Gods Geest. AI is op z’n best vervuld van de menselijke geest. Laten we dus ook wat kennis betreft te rade gaan bij mensen die met God wandelen. Laten we elke grote beslissing nemen in gebed tot God. De poolster om ons op te oriënteren is hier de Waarheid die Jezus Zelf is. Hij is de definitieve Uitlegger van de werkelijkheid om ons heen.
Wat betreft luxe moeten we ons bezinnen op hoe we stappen terug kunnen zetten. De invloed van alle apparaten op Gods goede schepping is te groot. Het gaat vaak ook nog gepaard met uitbuiting van mensen in armere landen. Laten we zoveel mogelijk dagelijkse taken simpel houden of uitvoeren zonder gadgets, en alleen AI gebruiken als die een groot positief effect heeft.
Wat betreft de publieke sfeer leidt het gebruik van techniek er nogal eens toe dat er op die techniek wordt vertrouwd in plaats van op God. Daarnaast wordt de negatieve invloed ervan op mensenlevens algauw uit het oog verloren. Dat blinde vooruitgangsgeloof moet plaatsmaken voor wijsheid.
Wat betreft verbeelding moeten we de leugen ontmaskeren „dat het niet uitmaakt wat je ziet; je kunt het zelf toch beoordelen”. Maar: „De kaars van het lichaam is het oog; als uw oog oprecht is, zal heel uw lichaam verlicht zijn” (Mattheüs 6:22). We kunnen beter helemaal geen dingen meer bekijken waarin de levende God weggelaten wordt. Daarnaast moeten we beseffen dat onze tijd ook van God is. We moeten onze levenstijd gebruiken om niet alleen te horen, maar ook te doen wat Jezus ons zegt (Mattheüs 7:26).
Goed gebruik
Dit wil niet zeggen dat AI altijd verkeerd is. Er zijn gebieden waar AI het verschil kan maken tussen leven en dood, zoals bijvoorbeeld het sneller herkennen van hersenbloedingen in CT-scans, het verlagen van de hoeveelheid radioactief contrast dat nodig is voor hersenscans of het aanwijzen van de belangrijkste beelden waarnaar een radioloog moet kijken. In mijn werk heb ik zelf precies met deze toepassingen te maken en zie ik geen bezwaar tegen AI. Mijn bedoeling is echter om verder te kijken naar het enorme effect dat AI op onze samenleving zal hebben. Ook zonder dat AI in verkeerde handen valt en als machtsmiddel wordt gebruikt, zal die invloed groot zijn. Wij worden als volgelingen van Jezus opgeroepen om daarin te waken en tot een voorbeeld te zijn.
De auteur (MSc Artificial Intelligence) is werkzaam als softwarearchitect bij Canon Medical.
