Ontroerend, romantisch, of zelfs „ultieme liefde”. In die termen werd de afgelopen dagen gesproken en geschreven over het levenseinde van oud-premier Van Agt. Hij koos ervoor om, samen met zijn vrouw, door middel van euthanasie het leven te beëindigen. Ze stierven gelijktijdig, naar verluidt hand in hand.
De reacties zijn veelal positief van toon, hoewel deskundigen in diverse media ook voorzichtig waarschuwen om duo-euthanasie niet mooier voor te stellen dan het is. Het past niet om na iemands sterven met grote woorden te spreken. Tegelijkertijd roept de wijze waarop de euthanasiepraktijk zich in Nederland ontwikkelt wel indringende vragen op. Volgens de wet moet er sprake zijn van uitzichtloos, ondraaglijk lijden. Dat in zichzelf al vage criterium is in de praktijk intussen zover opgerekt dat ook ouderen die kampen met een optelsom van niet-terminale ouderdomsklachten al in aanmerking komen voor euthanasie.
Kennelijk heeft een groeiend aantal mensen de overtuiging dat de dood een oplossing is voor het leven. Dat is onthutsend. Verdrietig is ook dat de euthanasie van een bekende persoonlijkheid bijdraagt aan de normalisering van een zelfgekozen dood
Hoewel duo-euthanasie aan strikte regels is gebonden, lijkt het erop dat meer mensen ervoor kiezen. In 2022 lieten 29 stellen gelijktijdig hun leven beëindigen middels euthanasie, zo blijkt uit cijfers van de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie. In 2021 waren dat 16 stellen, in 2020 13 en in 2019 17 stellen. Deze stijging past in de trend van het jaar op jaar groeiende aantal euthanasiegevallen. Zo steeg het totale aantal meldingen van euthanasie in Nederland in 2022 met bijna 14 procent naar 8720. Daarbij zij opgemerkt dat een deel van de gevallen niet wordt gemeld en buiten beeld blijft.
Meer en meer mensen nemen zelf de regie over hun levenseinde, en nu kiezen ook –veelal oudere– echtparen er vaker voor om gelijktijdig euthanasie te laten toepassen. In De Volkskrant omschreef voormalig specialist ouderengeneeskunde Bert Keizer het als volgt: „Zo gaat het altijd in euthanasieland. Als mensen horen dat er nieuwe mogelijkheden zijn, dan gaan ze in de rij staan. Van bruiloft komt bruiloft, zeggen ze. En van euthanasie komt euthanasie.”
Deskundigen waarschuwen dus voor het romantiseren van een gelijktijdig, zelfgekozen heengaan. Kinderen immers zouden ineens twee ouders kwijtraken. Als dat echter het enige is dat twijfels oproept rondom duo-euthanasie, blijft het belangrijkste bezwaar onbenoemd.
Duo-euthanasie is geen vorm van „ultieme liefde”, wel van ultieme zelfbeschikking. De autonome mens bepaalt niet alleen hoe hij zijn leven leidt, maar ook wanneer het stopt. Die houding gaat voorbij aan het gegeven dat God de Schepper van het leven is. Wat Hij geeft, neemt Hij Zelf terug. Daarbij past geen menselijk ingrijpen, maar overgave. Ook als het leven lijden is of uitzichtloos, ligt de oplossing niet in een zelfgekozen dood, maar in God.
