Ruim anderhalve week na de verkiezingen voor de Provinciale Staten zijn de gevestigde partijen nog niet bekomen van de schrik. Zeker de coalitiepartners niet, die een enorme electorale dreun kregen. En het lijkt wel of ze, na te zijn ontwaakt uit hun verdoving, als verdwaasden hun weg zoeken.
Veelzeggend is dat VVD en CDA min of meer tegen heug en meug toegeven dat het beleid moet worden bijgesteld. Terwijl alleen al de enorme overwinning van de BBB voldoende duidelijk maakt dat de burger die bijstelling begeert.
Daarbij gaat het overigens niet alleen om de stikstofplannen. Ook niet alleen over de aardbevingsschade in Groningen of over de compensatie van ouders die getroffen zijn door de toeslagenaffaire. De hunkering naar een ander beleid gaat over meer.
De kiezer verlangt politici die echt rekening houden met wat er leeft onder het volk en die niet vanuit een ivoren toren beleid uitstippelen. De burger zoekt leiders die de taal van het volk verstaan en spreken.
De kracht van de BBB is dat ze dicht bij de kiezers staat en in Caroline van der Plas een leider heeft die rechttoe rechtaan zegt waar het op staat. Daarmee heeft ze de harten van miljoenen kiezers gestolen.
De grote vraag is of Van der Plas en haar partijgenoten de komende jaren waar kunnen maken wat ze in verkiezingstijd hebben beloofd. De geschiedenis van veel nieuwe partijen in de achterliggende decennia heeft aangetoond dat dit geen gemakkelijke opgave is. Zo niet, dan is het reëel dat de kiezer zich bij een volgende stemronde teleurgesteld afkeert van zo’n nieuwe partij. Dat is het gevaar wanneer in de politiek het principe plaatsmaakt voor pragmatisme.
Sluipenderwijs heeft zich in de achterliggende kwarteeuw een verandering voltrokken. Partijen verloren hun ideologische kleur en probeerden een zaakgericht profiel neer te zetten. Wat is er over van het oorspronkelijk liberalisme van de VVD? De partij richt zich vooral op thema’s als vrijheid voor individu en bedrijf. De leider van de VVD schaamt zich niet te zeggen dat hij geen visie heeft. Wat is er overgebleven van de oorspronkelijk christelijke identiteit van het CDA? Sinds 1992 is de partij bezig met herbronning. Maar een overtuigend nieuw, christelijk georiënteerd verhaal is er nog steeds niet. Ook de PvdA heeft veel sociaaldemocratische veren van zich afgeschud.
Wat overblijft bij deze partijen is een pakket actiepunten die vooral antwoord proberen te geven op de waan van de dag. Met als risico dat wanneer dat mislukt de partij een groot deel van de electorale aanhang verliest.
Zou het in de huidige politieke situatie niet dienstig zijn dat partijen teruggaan naar hun wortels en hun oude ideologische verhaal oppoetsen? Beginselpolitiek noemt men dat. Dat klinkt ouderwets, maar dat heeft nog steeds sterke papieren. Een consistent, beginselvast profiel wekt vertrouwen.
