„Religie hoort in de seculiere samenleving geen invloed en zeker geen controle te hebben over het openbare leven”, zei de VVD-leider op de avond waarop werd teruggeblikt op de Amsterdamse straatrellen van twee weken geleden, waarbij onder meer Joodse voetbalsupporters werden belaagd.

„Geloof dat een georganiseerd of politiek karakter krijgt, zoals het islamisme, wordt heel gevaarlijk”, voegde ze daar verder aan toe.

Yeşilgöz zei het „hartstikke mooi” te vinden als mensen willen geloven, maar geloof hoort volgens haar niet thuis in het openbare leven „waar het druk uitoefent op alles wat wij dagelijks doen.”

In een terugblik op de kwestie Amsterdam nam CDA-leider Henri Bontenbal als eerste de term integratiecrisis in de mond. De CDA’er betrok dat overigens mede op de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB en het kabinet-Schoof, door eraan toe te voegen dat een falend integratiebeleid ook een gevolg is van onverschilligheid, „van het niet willen investeren in een gemeenschappelijk verhaal, een gemeenschappelijke identiteit, en een gemeenschappelijke moraal.”

VVD-staatssecretaris Jurgen Nobel zei na de ministerraad van maandag 11 november vervolgens dat „bijvoorbeeld islamitische jongeren” voor een heel groot deel „niet onze normen en waarden onderschrijven”. In het Kamerdebat over de Amsterdamse rellen van vorige week voegde ook premier Dick Schoof zich bij het gezelschap van de integratiecritici. Hij zei dat bij de ongeregeldheden ook „een door de jaren heen opgebouwd integratieprobleem” heeft meegespeeld.

Bijzonder onderwijs

Yeşilgöz kwam woensdag met een geheel eigen lezing en zei dat onze vrijheid wordt beperkt door mensen die de waarden van onze vrije samenleving niet delen. Zij betrok dat in eerste instantie op het islamitisch onderwijs, toen ze het had over buitenlandse financiering op scholen en moskeeën. Later gaf ze ook het bijzonder onderwijs als zodanig ervan langs toen ze zei: „Als je weet dat er scholen zijn waar meisjes geen hand krijgen of waar je als homo leert dat je er niet naar mag leven, dan is de basis niet op orde. Diep in mijn hart zit ik op de lijn van Bolkestein, die vindt dat ieder kind naar het openbaar onderwijs moet, maar dat is in de discussie een stap te ver.”

Uiteindelijk moesten in haar speech alle geloven het dus ontgelden, zodra die een volgens haar „georganiseerd of politiek karakter” krijgen.

Polariserend

Precies op dat onderdeel van haar speech sloegen de christelijke partijen ChristenUnie, CDA en SGP woensdag één voor één aan op X. CU-leider Bikker zei het „polariserend” te vinden dat Yeşilgöz religie wegzette als iets gevaarlijks. CDA-Kamerlid Derk Boswijk schreef ontstemd dat gelovigen in Nederland als het aan Yeşilgöz ligt net zoveel vrijheid krijgen als veel onderdrukte minderheden wereldwijd.

SGP’er Diederik van Dijk haalde een passage aan uit het VVD-beginselprogramma van 1948, waarin wordt gesteld dat het bovenal de christelijke geest is „die ons volk de waarde en de vrijheid van de mens en zijn verantwoordelijkheid heeft doen beseffen.”

Naar aanleiding van Bikkers kritiek bracht Yeşilgöz nog een kleine nuancering in haar woorden aan. Ze hield staande dat religie niet iets mag zijn wat het openbare leven mag domineren of mensenlevens mag controleren, maar benadrukte „alle respect en ruimte” te willen laten voor religie als „een privékwestie”.