Zondagsrust in Nederland

In Nederland rekent 42% van de bevolking zich tot een kerkelijke gezindte, en 7% van de Nederlanders bezoekt wekelijks of vaker een kerk (CBS, 2023).

Wat staat er in de Bijbel over zondagsrust?

Het vierde gebod uit de Tien Geboden die God gaf, gaat over het rusten op de sabbat (Exodus 20:8-11): ‘Gedenk den sabbatdag, dat gij dien heiligt. Zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen; 10 Maar de zevende dag is de sabbat des HEEREN uws Gods; dan zult gij geen werk doen, gij, noch uw zoon, noch uw dochter, noch uw dienstknecht, noch uw dienstmaagd, noch uw vee, noch uw vreemdeling, die in uw poorten is; 11 Want in zes dagen heeft de HEERE den hemel en de aarde gemaakt, de zee, en alles wat daarin is, en Hij rustte ten zevenden dage; daarom zegende de HEERE den sabbatdag, en heiligde denzelven.’ God rustte op de zevende dag van het werk van de schepping. Hij gaf daarna ook de mensen een rustdag, een dag die bestemd is voor God. Deze dag wijst heen naar de rust en vrede met God, die na het leven in de hemel volledig zal zijn.

Ook op andere plaatsen in de Bijbel wordt gesproken over de sabbat.
Jesaja 58:13-14: ‘13 Indien gij uw voet van den sabbat afkeert, van te doen uw lust op Mijn heiligen dag; en indien gij den sabbat noemt een verlustiging, opdat de HEERE geheiligd worde, die te eren is; en indien gij dien eert, dat gij uw wegen niet doet en uw eigen lust niet vindt, noch een woord daarvan spreekt; 14 Dan zult gij u verlustigen in den HEERE, en Ik zal u doen rijden op de hoogten der aarde, en Ik zal u spijzigen met de erve van uw vader Jakob; want de mond des HEEREN heeft het gesproken.’

De profeet Jesaja schrijft hier dat je vreugde vindt in de Heere als je geen handel voert op de sabbat, als je de dag van de Heere ziet als een dag van vreugde.

In de christelijke gemeenten van het Nieuwe Testament werd de zondag gehouden als rustdag. De sabbat werd niet meer op de manier van het Oude Testament gehouden, omdat de komst van Jezus op aarde de vervulling van het Oude Testament betekende. Dat maakte een einde aan veel Joodse rituelen, waaronder die van de sabbat. De zondag herinnert ons aan de dag waarop de Heere Jezus opstond uit de dood: Pasen. Het is een dag om op adem te komen van de vaak drukke week die achter je ligt, maar vooral om samen te komen en gericht te zijn op God. Voor christenen betekent dat dat zij naar de kerk gaan om woorden van God te horen, dat ze niet werken en dat ze tijd hebben voor God en voor elkaar.

Wat staat er in de wet over zondagsrust?

De Zondagswet, die sinds 1953 van kracht is, regelt de rustdag in Nederland. In artikel 3 staat bijvoorbeeld dat men op zondag niet zonder goede reden geluidsoverlast mag veroorzaken, waarbij geluid niet verder dan 200 meter hoorbaar mag zijn. Rondom kerken mag geen lawaai worden gemaakt dat de kerkdienst zou verstoren.

Artikel 5 bepaalt dat vóór 13.00 uur geen optochten of bijeenkomsten in de openbare ruimte mogen plaatsvinden, tenzij het gaat om een godsdienstige of levensbeschouwelijke samenkomst of een stille wandeling zonder geluid. Ook mag zonder goede reden de openbare rust niet worden verstoord door ‘arbeid in beroep of bedrijf’. Overtreding van de Zondagswet kan leiden tot hechtenis van maximaal twee maanden of een geldboete. De burgemeester kan ontheffing verlenen voor bepaalde evenementen, en de gemeente bepaalt of winkels op zondag open mogen zijn. Hierdoor zijn er nog maar weinig plaatsen zonder koopzondagen.

Christelijke politieke partijen en zondagsrust

De SGP pleit voor het behoud en de versterking van de Zondagswet. Zij willen bijvoorbeeld dat luchthavens op zondag gesloten zijn, dat er geen vrachtverkeer plaatsvindt, en dat werknemers op geen enkele manier verplicht mogen worden om op zondag te werken. Ook de ChristenUnie wil de zondagsrust bevorderen, waarbij alleen noodzakelijk werk op zondag toegestaan is. Het CDA heeft geen algemeen standpunt over zondagsrust, hoewel lokale CDA-afdelingen zich hier wel over uitspreken. Zij streven ernaar de zondagsrust te bewaren zonder wetswijzigingen, maar door activiteiten van inwoners zorgvuldig af te wegen.

Zondagsrust in Duitsland, België en Frankrijk

De regels voor zondagsrust gelden ook voor campings en vakantieparken. Als je echter in Frankrijk op een camping zit, heb je een stuk minder kans op rust op zondag, omdat toeristische gebieden daar vaak een uitzondering zijn. In Duitsland heb je de meeste kans op een rustige zondag, omdat daar veel meer regels zijn om de zondagsrust te waarborgen.

In Duitsland is de zondag een echte rustdag, ‘Sonntagsruhe’. In de wet is vastgelegd dat je op zondag niet je auto mag wassen of je gras mag maaien. Koopzondagen zijn er amper, maar vier in een jaar in grote steden. Wel is er een speciale regel voor kuuroorden. Daar mogen de winkels 35 zondagen per jaar open zijn. En alle bakkers mogen open zijn. Vaak zijn zij alleen in de morgen geopend.
De hele dag mag er geen geluid boven 50 decibel worden gemaakt, zowel binnen als buiten. Alle klussen die leiden tot geluidsoverlast, mag je op zondag niet uitvoeren.

In België staat de zondagsrust in de arbeidswet. Je mag een werknemer niet laten werken op zondag. Hier zijn wel een aantal uitzonderingen op, bijvoorbeeld toezicht op een bedrijfsruimte. Als je als werknemer op zondag werkt, dan heb je wel recht op een vrije dag in de week erna. Ook in Frankrijk mag een werknemer niet meer dan zes dagen werken, en in principe is de zondag de rustdag. Hierop zijn wel vrijstellingen voor toeristische gebieden en bepaalde steden.