Dat laatste begon in de Rotterdamse haven. Nog vóór Prinsjesdag. Ambtenaren van de gemeente Rotterdam deden mee. En de mensen praten al druk over een massale demonstratie in Amsterdam op 2 oktober. Degenen die werklustig zijn en gewoon naar hun kantoor of het magazijn willen, weten zich ergerlijk gehinderd.

De acties doen denken aan een situatie in het gezin. Vader wil beginnen met uit te leggen waarom hij iets niet toestaat. De man krijgt geen gelegenheid om zijn ja of neen van argumenten te voorzien. Z’n zoon begint na een paar woorden al te protesteren en te zeuren. Zo maakt ook het ergerlijk vertoon van een staking normale communicatie moeilijk.

Bezuiniging is onontkoombaar. Maar ze treft de zwakken in de samenleving. Mensen met kinderen die leven van een minimumloon en degenen die een AOW-uitkering krijgen, zouden er qua koopkracht ongeveer een kwart procent op achteruit gaan. Mensen met twee keer modaal zonder kinderen 1,75 procent. Hoewel ze minder koopkracht inleveren, hebben de minima meer moeite om rond te komen dan mensen die twee keer modaal ontvangen. Het is goed als diaconieën daarop alert zijn.

Intussen valt niet over alle streven naar bezuinigen positief te oordelen. Ziekenfondsverzekerden kunnen maximaal 250 euro per jaar terugkrijgen als ze niet naar de dokter gaan. Is dat eerlijk? Sommige Nederlanders lopen de kantjes eraf. Ze voelen elke dag iets en ze mankeren niets. Maar er is ook sprake van chronische zieken en mensen die allerlei kwalen hebben. Ze voelen zichzelf -tot hun verdriet- soms net een wandelende medicijnkist. Is het belonen van gezondheid de beste manier van opvoeden?

Bezuinigen is onvermijdelijk. Maar zijn de ziekenhuizen tot 2007 in staat voor hetzelfde geld meer zorg te verlenen? Of is de rek er al helemaal uit? Zoiets valt ook op te merken over het voornemen om de AWBZ-instellingen meer zorg te laten verlenen voor hetzelfde geld. Het is de vraag of dat allemaal reëel is. Wie blijkt uiteindelijk de dupe? Mensen die langer moeten wachten op een behandeling. Een patiënt die niet vaak genoeg omgelegd kan worden als maatregel tegen doorliggen. De verpleegkundige zelf die verantwoordelijkheidsgevoel heeft en hart voor de patiënten.

Er zijn meer kanttekeningen van stoffelijke aard te plaatsen bij de rijksbegroting. Maar er valt ook het nodige te zeggen over de immateriële aspecten van het leven. Balkenende blijkt door te willen gaan met het waarde- en normendebat. Maar waar loopt dat op uit? Wat is het effect? Indien respect en tolerantie zonder meer kernwoorden blijven en als niet de geboden van God de toon gaan aangeven, is er weinig perspectief.

Er valt een en ander te zeggen. Toch is het goed om niet vooruit te lopen op de formele debatten over de begroting. Het organiseren van stakingen is kortzichtig. Tot de Tweede Wereldoorlog kregen werknemers die eraan deelnamen eenvoudig geen loon. En ze liepen kans op staande voet te worden ontslagen. In 1980 rectificeerde Nederland het Europees Sociaal Handvest. Daarin erkennen de lidstaten het recht van werknemers en werkgevers op collectief optreden in geval van belangengeschillen. Dus ook staking. Maar vanouds koesteren gereformeerden op basis van het vijfde gebod bezwaar tegen zulke middelen. Het lost in de gegeven situatie zo weinig op.