Lukt het de vierpartijencoalitie van PVV, VVD, NSC en BBB nog om het noodrecht te activeren om zo de asielinstroom in te dammen, zoals PVV-leider Wilders wil? Afgaand op de nachtelijke, hoofdelijke stemming van een donderdagavond laat ingediende, breed ondertekende motie ligt de optie nog steeds op tafel. De motie spoorde het kabinet aan de asielingrepen niet via een noodwet, maar via een spoedwet te regelen, maar kreeg onvoldoende steun. PVV, VVD, NSC en BBB hielden de gelederen gesloten en stemden tegen, met steun van JA21 en FVD.

Maar dat is niet het hele verhaal. Geprovoceerd door de oppositie probeerde waarnemend fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven van NSC woensdag uit te stralen dat de coalitie voldoende veiligheidswaarborgen voor het nemen van die noodrechtroute had ingebouwd. Advies inwinnen bij de landsadvocaat vond zij niet meer nodig; er lagen al stukken genoeg. Die wilde de oppositie vervolgens zien.

Tot verbijstering van PVV, VVD en BBB koos Van Vroonhoven er donderdag voor dat verzoek te steunen, met als gevolg dat Schoof zich genoodzaakt zag diverse vertrouwelijke documenten naar de Kamer te sturen. Die bleken onthullend.

Gealarmeerd door haar ambtenaren dwong NSC-minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark een forse aanscherping van het regeerprogramma af, zo blijkt. Gevolg: het noodrecht wordt pas in gang gezet wanneer dat door de ministerraad „dragend” kan worden gemotiveerd.

Uitermarks inbreng duidt erop dat het wantrouwen tussen met name PVV en NSC dat deze broze coalitie kenmerkt geëxporteerd lijkt naar het kabinet, dat daar tot nu toe van gevrijwaard leek. Dat voorspelt weinig goeds.

Intussen doen de openbaar gekomen adviesteksten vermoeden dat het toepassen van het noodrecht geen lang leven is beschoren en snel zal stranden bij de rechter, waarna de coalitie weer met lege handen zal staan.

Donderdagavond leek dat ook door te dringen tot VVD-leider Yeşilgöz. Het leek haar opeens een goed idee dat het kabinet naast het werken aan noodwetgeving ook spoedwetgeving voorbereidt. Dat is een spannend standpunt en voor de PVV duidelijk een brug te ver.

Brainstorm

Premier Schoof zal zich een ander verloop van zijn eerste algemene beschouwingen hebben voorgesteld. De Kamer nodigde hem donderdag uit toe te geven dat de kritische adviezen aan zijn aandacht waren ontsnapt. Geen sprake van, was zijn verweer, die worden pas relevant als de ministerraad toe is aan besluitvorming. Vervolgens moest hij toegeven dat er van de claim van verantwoordelijk PVV-minister Faber dat de kabinetsplannen juridisch waren getoetst „door de beste juristen” bij nader inzien niet zo veel overbleef.

Schoof verduidelijkte dat Faber „een brainstorm” had gehad met een aantal topjuristen van haar departement, maar dat daar geen verslagen of memo’s van zijn.

„U had de teugels in handen moeten nemen” - Henri Bontenbal, CDA-leider

Vreemd dat hij aan de botsende standpunten van de twee dan toch een gelijk gewicht lijkt te hebben toegekend, oordeelden CDA en D66 daarop. „U had de teugels in handen moeten nemen”, zei CDA-leider Bontenbal. Die kritiek versterkt het beeld dat Schoof zich voorlopig afwachtend opstelt en nog niet zo veel leiderschap toont.

Eén ding is duidelijk: Wilders’ droom, een snelle activering van het noodrecht, spatte deze week uiteen en degene die na een groot en belangrijk debat opnieuw als eerste de scherven moet lijmen, is premier Dick Schoof.