Daarmee is echter niet gezegd dat het oude regime definitief het veld heeft geruimd. Nog steeds roeren de aanhangers van Gaddafi zich geducht. En zelfs de kolonel verhief gisteravond nog zijn stem. „Voorwaarts, voorwaarts, voorwaarts”, was zijn devies.

De strijd in het land in Noord-Afrika krijgt iets slepends. Enkele dagen geleden leek het er nog op dat de macht van Gaddafi gebroken was en het nog maar een kwestie van een of twee dagen zou zijn dat hij volledig was uitgeschakeld. Inmiddels is duidelijk dat zijn aanhang nog zeer gevaarlijk is.

Sluip- en scherpschutters houden zich nog op allerlei plaatsen binnen en buiten Tripoli op. Dagelijks maken zij slachtoffers. Dat geeft een groot gevoel van onveiligheid onder de Libische bevolking. Het leidt tot de bizarre situatie dat op hetzelfde moment de avondhemel kan oplichten door vreugde- en door gevechtsvuur.

Klemmende vraag is nu of Gaddafi en zijn aanhang werkelijk kunnen worden uitgeschakeld. De geschiedenis heeft geleerd dat zoiets soms heel moelijk is. Toen de Amerikanen in 2001 meenden de taliban in Afghanistan te hebben verslagen, kwamen ze van een koude kermis thuis. Weliswaar waren de getulbande strijders uit de meeste steden verdwenen, maar in meer onherbergzame streken en op het platteland hadden ze nog stevig voet aan de grond.

Een dergelijke situatie is in Libië zeker niet ondenkbaar. Zowel de geologische gesteldheid van het land als de sociale structuur –Libië kent talloze stammen die ieder hun eigen domein hebben– biedt alle mogelijkheden voor Gaddafistrijders om hun guerrilla te voeren. Kortom, vrede kan nog lang op zich laten wachten. Alleen al daarom kan de moedig begonnen strijd tegen Gaddafi op een langdurige teleurstelling uitlopen.

Maar dat is niet het enige. Met name de stad Tripoli is de laatste dagen een schoolvoorbeeld van anarchie en verwarring. Ook mensen die zich niet direct in de strijd mengen, misdragen zich. Er vinden afrekeningen plaats. Burgers maken zich schuldig aan plunderingen. Met name de verovering van het hoofdkwartier van Gaddafi heeft de drang om te halen wat er te halen is een forse impuls gegeven.

Weliswaar is dat gedrag begrijpelijk en ook vaak gebruikelijk in dergelijke situaties, maar het is tegelijkertijd een groot risico. Wanneer vrijheid beheerst wordt door emotie, haat en hebzucht is langdurige chaos maar één stap verder. De geschiedenis heeft geleerd dat mensen op termijn daardoor zo teleurgesteld raken dat ze soms terugverlangen naar de dagen van weleer, toen met harde hand orde en rust gehandhaafd werden.

Essentieel is daarom dat er op de kortst mogelijke termijn een nieuwe regering komt, die draagvlak heeft bij de bevolking en erin slaagt niet alleen orde en rust te brengen, maar ook economisch een stap voorwaarts te zetten. Steun van de internationale gemeenschap is daarbij onmisbaar. Als die zich nu terugtrekt, zijn blijvende teleurstelling en onrust absoluut zeker.