De sociaaldemocratische SPD in Duitsland heeft alles gedaan om de liberale FDP als medeschuldige aan de financiële crisis aan te wijzen. Het ‘neoliberalisme’ zou hebben geleid tot de problemen in de bankenwereld, nu ruim een jaar geleden.
Maar de Duitse kiezer ziet dat heel anders. In plaats dat de SPD groeit en de FDP zakt, gaat het juist precies andersom. De rechtse partij haalt een historisch hoogtepunt (14,6 procent), tegenover een historisch dieptepunt voor de SPD (23,1 procent). De stelling dat mensen in tijd van economische onzekerheid kiezen voor een rechts beleid, wordt maar zelden zo duidelijk onderstreept.
Het is logisch dat de medewerkers van de SPD zich momenteel de haren uit hun hoofd trekken. Het lijkt immers tegenstrijdig. Toen vorig jaar de markt faalde, kon alleen staatsingrijpen een wereldwijde crisis voorkomen. Waarmee kon een linkse partij haar gelijk beter bewijzen? Maar het werkte anders. De kiezers zwenkten meer dan ooit naar rechts. Zoals in andere Europese landen, zit links ook in Duitsland in een diepe crisis.
Het land krijgt nu te maken met een nieuwe regering van centrumrechts; daar als ‘zwart-geel’ aangeduid. Voor kanselier Merkel is dat een opsteker, want dit is de coalitie die ze heeft nagestreefd.
Of Merkel werkelijk als overwinnaar van de verkiezingen moet worden gezien, is overigens de vraag. Zeker, de CDU/CSU-combinatie is met 33,8 procent de grootste gebleven, maar het resultaat is het slechtste sinds de grondlegging van de Bondsrepubliek in 1949. Ook hier dus een historische uitslag. Wie de cijfers bekijkt, ziet een vrij constante daling in de aanhang van de christendemocraten. Dat Merkel zich nu als overwinnaar opstelt, illustreert wel heel pijnlijk het kortetermijndenken van toppolitici.
Voor de binnenlandse verhoudingen is belangrijk dat er nu een einde komt aan de zogenaamde grote coalitie. Die liet de oppositie over aan de kleine partijen, die nu overigens allemaal fors zijn gegroeid, terwijl de twee grote partijen in de regering zaten.
Voor het buitenland is de regeringswisseling direct van belang voor de militaire operatie in Afghanistan. Een CDU-FDP-regering zal de troepen niet zo snel terugtrekken als een linkse regering.
Sinds er enkele weken geleden onder Duits commando tientallen doden vielen door een luchtaanval, is de missie van het Duitse leger weer helemaal terug in het politieke debat. Enerzijds siert het Duitsland natuurlijk dat militair optreden zo gevoelig ligt, anderzijds kweekt het bij de NAVO-bondgenoten veel onzekerheid. Als de Duitsers zich zouden terugtrekken, ontstaat er immers wel een gat van enkele duizenden militairen. Ook voor Nederland is dat van belang.
De FDP heeft sterk campagne gevoerd voor belastingverlaging, onder meer voor gezinnen. „Het mag niet zo zijn dat het vormen van een gezin mensen in de armoede brengt”, aldus de liberale leider Westerwelle.
Het is niet duidelijk of men uit is op eerherstel voor het kostwinnerschap. Maar juist omdat het gezin ook in Nederland fiscaal onder druk staat, blijft het goed de Duitsers de komende tijd in de gaten te houden.
