Latino’s lezen de Bijbel met een eenvoudig vertrouwen op de God ervan. Het lezen van Bijbelpassages is voor hen niet het uitpuzzelen van een complexe theologische betekenis. Het is als het drinken van de woorden van God, zoals iemand die dorst heeft een beker koud water drinkt. Gods woorden wekken je tot leven en bieden troost door de nabijheid van Jezus Christus. De Bijbel is een geschenk van God dat licht werpt op de weg van de vrede. Discussies over Bijbelvertalingen voeren ze zelden. In Latijns-Amerika is vrijwel elke Bijbelvertaling bruikbaar.

Lezen in gemeenschap

Bijbellezen doe je samen. De latinocultuur is relationeel, wat ook terug te vinden is in de Spaanse Bijbelvertalingen. In 1 Korinthe 3:16 staat in de (Herziene) Statenvertaling: „Weet u niet dat u/gij Gods tempel bent/zijt en dat de Geest van God in u(lieden) woont?” In Latijns-Amerikaanse vertalingen staat er geen ”u” of ”gij”, maar ”jullie”. Meervoud. Latijns-Amerikanen lezen samen. En zelfs als ze individueel lezen, is er de neiging om de tekst als lid van de gemeenschap uit te leggen.

Lezen onderweg

Voor heel wat latino’s zit het dagelijks leven vol schaarste en onzekerheid. Toch staat voor gelovigen onomstotelijk vast dat God voor hen zorgt. Dit leidt ertoe dat zij in het dagelijks leven én worstelen met het geloof én hun geloofsvertrouwen vieren.

In Latijns-Amerika is vrijwel elke Bijbelvertaling bruikbaar

Een van mijn studenten verwees naar zijn moeder, die Bijbelteksten citeert terwijl ze bakbananen voor de lunch klaarmaakt. Een ander naar een opa die Bijbelteksten doorgeeft aan zijn kleinkinderen terwijl hij zich voorbereidt op de nacht. Veel latino’s hebben vaak niet de tijd of de mogelijkheid om een Bijbeltekst urenlang te bestuderen of om informatie te zoeken in wetenschappelijke commentaren. Zij leren verzen uit hun hoofd en proberen ermee te leven. ”Versiculitus” noemen ze dat gekscherend.

Evenwichtig lezen

Natuurlijk is in Latijns-Amerika niet alles koek en ei. Soms gaat het mis bij de toe-eigening van Bijbelteksten en laat Gods antwoord op zich wachten, wat vervolgens leidt tot een crisis in het geloof. Lezen met het hart leidt tot eenzijdig Bijbellezen, bijvoorbeeld wanneer ze alleen oog hebben voor favoriete teksten. Ook zijn er predikers die een theologisch eenzijdige uitleg van de Bijbel geven, bijvoorbeeld als het gaat over tienden, geestesgaven, gebedsgenezingen en duiveluitdrijvingen.

Reus Goliath is een vijand die je het leven lastig maakt, de woestijn een leven van eenzaamheid en tegenspoed

Ook hier komen kerkscheuringen voor, omdat de een claimt precies te weten wat God in de Bijbel zegt, terwijl de ander daar niet van te overtuigen is. Sommige kerken mijden theologische opleidingen. Ze noemen ze ”begraafplaatsen van gelovigen”: velen gaan er met een groot geloof in, maar komen er met twijfel weer uit. Men vindt het niet altijd gemakkelijk om in de gemeenschap een goed evenwicht te vinden tussen onderzoekend én geestelijk lezen. Ook hier is er rond de Bijbel veel in beweging.

Allegorisch lezen

Naast de eerdergenoemde kenmerken is er nog iets waaraan wij ons kunnen spiegelen. Latijns-Amerika is het continent van de (semi)allegorische Bijbeluitleg: het geestelijk omgaan met de Bijbel. Reus Goliath is een vijand die je het leven lastig maakt, de woestijn een leven van eenzaamheid en tegenspoed. De storm is een beeld van geestelijke tegenslag enzovoort. In de vrienden die de verlamden bij Jezus brengen, ziet men geestelijke kwaliteiten van geloof, hoop en liefde.

Wil je de brug slaan tussen de wereld van de Bijbeltekst en je dagelijks leven, dan ontkom je niet aan het maken van een sprongetje

Men past de Bijbel graag toe op zichzelf of het eigen land. De geschiedenis van de Leviet en zijn bijvrouw in Richteren is voor hen een spiegel van hun eigen gewelddadigheid. Hun kerkgebouw noemen ze graag ”tempel” en ze zetten een isgelijkteken tussen hun kerk en de tempel in het Oude Testament. Velen lezen de Bijbel op zoek naar iets om te gehoorzamen. De Bijbel is als een geestelijk thuis.

Sprongetje

Nederlandse gelovigen kunnen van deze benadering zeker iets leren. Zij vertrouwen eerder op het verstand dan op het hart en kiezen bij voorkeur voor een exegetische en vereenvoudigde theologische uitleg. Daarmee verliest de Bijbel echter makkelijk haar warme gloed en actualiteit. Toch, op de ene of andere manier moet een lezer van de Bijbel ”loskomen van de grond”, los van de tekst en van de vertrouwde theologie. Wil je de brug slaan tussen de wereld van de tekst en je dagelijks leven, dan ontkom je niet aan het maken van een sprongetje.

Dat is spannend, want bij het maken van een sprongetje naar het dagelijks leven kun je er volledig naast zitten. Wij hebben immers een verduisterd verstand. Maar latino’s laten zich daar niet door tegenhouden. Ze zeggen tegen elkaar: „Alles valt op basis van zijn eigen soortelijk gewicht.” Dat is een soort Gamaliëlwijsheid: is het van God, dan zal dat blijken. Is het niet van God, dan kun je er niets mee. Want uiteindelijk zijn Bijbeluitleg en Bijbeltoepassing een werk van de Heilige Geest.

Gemeenschappelijk doel

Een zekere borging om te voorkomen dat we er volledig naast zitten, is dat we de Bijbel samen lezen. Dit geldt niet alleen voor individuen, maar ook voor kerken en denominaties. De Bijbel is een geschenk van God aan Zijn gemeente uit alle volken en van alle talen en denominaties. Het lezen van de Bijbel is dan ook altijd een gemeenschappelijk lezen, samen met anderen in de wereld en met de kerk van vroeger.

Uiteindelijk is ook het doel van Gods gemeente in deze wereld gemeenschappelijk: zijn als de weduwe die op de deuren van het hart van deze onrechtvaardige wereld klopt (Lukas 18). Biddend en zonder de moed te verliezen, zodat recht wordt gedaan aan het Evangelie van Jezus Christus. Daar hebben we onze handen vol aan. Want zal Hij bij Zijn komst geloof vinden? Samen als lichaam van Christus moeten we de wereld lastigvallen! En daar mag in de westerse kerk best wat meer geestelijke uitleg bij komen.

De auteur is gepromoveerd op een hermeneutische studie en is werkzaam als missioloog en zendingspredikant (PKN) voor de GZB in Colombia.