Soms is een breuk onvermijdelijk
In veel situaties loopt de regel dat een christen niet mag breken met de naaste helaas stuk op de keiharde realiteit. Dan breek je zelf de relatie niet af, maar is het de ánder die breekt en herstel feitelijk onmogelijk maakt.
In een opiniebijdrage (RD 2-1) schreef ik dat een christen het niet kan maken te breken met de naaste. Ik dacht hierbij onder meer aan (vaak oudere) mensen die er erg onder lijden dat ze, niet zelden om futiele redenen, hun kinderen en dientengevolge hun kleinkinderen niet meer mogen zien. Een onhandige opmerking, een verkeerd gevallen gebaar kan hun nog jaren worden verweten en nagedragen.
Botsing van plichten
Van verschillende kanten kreeg ik de reactie dat er op deze regel toch uitzonderingen bestaan. Ik ben het daarmee eens. Vergelijk het met het kwaad van abortus provocatus, het afbreken van ongeboren menselijk leven. In de christelijke ethiek wordt dit principieel afgewezen. Toch zijn er ook altijd schrijnende gevallen erkend waarin abortus het mindere kwaad is en bijvoorbeeld de dood van de aanstaande moeder het grotere kwaad. Er doet zich dan een botsing van plichten voor, waarbij uit twee kwaden naar eer en geweten moet worden gekozen.
Het kan vanwege fysieke maar ook vanwege psychische bedreiging geboden zijn om contacten af te houden
Deze noodsituaties heffen echter de regel allerminst op. Wie principieel tegen abortus provocatus is, behoort een open oog en een bewogen hart te hebben bij uitzonderingen die de regel bevestigen.
Keiharde realiteit
Volkomen terecht vragen mensen vanuit eigen pijnlijke ervaringen aandacht voor extreme situaties waarin het niet mogelijk is –soms zelfs levensgevaarlijk is– contact te blijven onderhouden met degenen die bijvoorbeeld door seksueel misbruik of narcistisch geweld alle grenzen overschrijden. Het kan vanwege fysieke maar ook vanwege psychische bedreiging geboden zijn om contacten af te houden.
Er kan niet worden vergeven als de ander geen schuld erkent of alleen maar een oppervlakkig ”sorry” uitspreekt
In een huwelijk dat door geweldpleging onder grote druk staat, kan het noodzakelijk zijn tot bijvoorbeeld scheiding van tafel en bed te besluiten. Soms spreekt de rechter op goede gronden een straatverbod uit om een einde te maken aan het psychische geweld dat een stalker uitoefent.
Helaas zijn er nog veel meer situaties waarin de regel dat een christen niet mag breken met de naaste helaas stukloopt op de keiharde realiteit. In die gevallen breek je zelf de relatie niet af, maar het is de ánder die breekt en herstel feitelijk onmogelijk maakt. Er kan dan ook niet worden vergeven, omdat de ander geen schuld erkent of alleen maar een oppervlakkig ”sorry” uitspreekt.
Troost en kracht
We denken met bewogenheid aan mensen die deze moeite ervaren. Het is een bijzondere genade en zegen om dan toch geen wrok en bitterheid te koesteren of deze geleidelijk te overwinnen. Zo mogen mensen die krassen op hun ziel hebben opgelopen troost en kracht vinden bij de HEERE.
De auteur is emeritus hoogleraar gereformeerde spiritualiteit.
