AI is meer dan een slimme boodschappenjongen
We staan aan de vooravond van een nieuwe technologische revolutie. Deskundigen voorzien een volgende grote doorbraak op het vlak van kunstmatige intelligentie, de AI-agent. Of het internet daar veiliger van wordt, is nog maar de vraag.
Stel je voor dat je bij de digitale ingang van de supermarkt staat en je vertelt aan het slimme winkelwagentje dat het alle ingrediënten voor een lasagne bolognese moet verzamelen, naar de kassa moet brengen, voor je moet afrekenen en thuis laten bezorgen.
Dat is geen toekomst, dat kan nu al via de website van veel supermarkten.
Maar stel je voor dat het winkelwagentje binnenkort veel slimmer wordt en je vraagt het om een idee voor een maaltijd die past bij de voorkeur en de omvang van je gezin, rekening houdt met dieetwensen, weet of je deze avond veel of weinig tijd hebt om een maaltijd te bereiden, rekening houdt met de aanbiedingen in de supermarkt en de voorraad in je koelkast, de verse artikelen bij de bakker, slager of groenteboer haalt, ervoor zorgt dat alle ingrediënten op het juiste tijdstip in huis zijn en je stap voor stap vertelt hoe je de maaltijd moet bereiden. Dat is het verschil tussen een boodschappenlijstje op een website en een echte boodschappenjongen, een AI-agent.
Niet iedereen vindt dit een aantrekkelijk toekomstbeeld en sommigen zullen zich afvragen of het ooit zo ver komt. Voor hen is het goed om even 25 jaar terug te gaan in de geschiedenis, toen de eerste berichten verschenen over e-commerce. Destijds waren weinig mensen enthousiast over webwinkels en over de interneteconomie. Er verschenen krantenkoppen als: ”Ahold verwacht niet veel van e-commerce” en ”E-commerce vaak nog loze kreet”. In de gereformeerde gezindte klonken waarschuwende geluiden: sociale contacten nemen af, het is gedaan met de zondagsrust, in de webshop is geen sociale controle. Kortom: „het zonder noodzaak gebruikmaken van e-commerce moet worden afgewezen”.
Het heeft niet mogen baten. Een kwarteeuw later liggen veel winkelstraten er verlaten bij, hebben V&D, Blokker, Schoenenreus en MS Mode hun deuren gesloten en ontvangt een gemiddeld huishouden drie pakketjes per week.
Van woord naar daad
En daar komt dus nu een nieuwe revolutie overheen. Die slimme boodschappenjongen is maar één voorbeeld van wat ons te wachten staat. De AI-agent (geen ”agént” maar ”éédjzent”) verschilt van de gangbare kunstmatige intelligentie doordat zo’n agent daadwerkelijk taken kan uitvoeren. De inmiddels populaire AI-toepassing ChatGPT kan op verzoek al complete brieven en werkstukken maken, maar zo’n agent voegt de dáád bij het woord. Waar ChatGPT en de broertjes CoPilot, Gemini en Claude uitgaan van taalmodellen, werkt zo’n AI-agent met actiemodellen, zodat hij zelfstandig door websites kan bladeren en daar ook beeld en geluid kan ‘begrijpen’.
Om bij het voorbeeld te blijven: als zo’n digitale boodschappenjongen op de site van Albert Heijn ziet dat er ”Uitverkocht” staat op het fotootje van de tomatenpuree, gaat hij naar de website van de Jumbo of de Plus, net zolang tot hij de puree te pakken heeft. Google demonstreerde eind vorig jaar als eerste de mogelijkheden van een agent die complexe opdrachten begrijpt en kan uitvoeren, zoals: laat mij drie magnetrons zien die goed getest zijn door de Consumentenbond, goede reviews van gebruikers hebben en minder kosten dan 300 euro. De huidige chatbots staan bij zo’n opdracht met hun mond vol tanden.
„Over vijf jaar beschikt iedereen over z’n eigen AI-agent” - Bill Gates, oprichter Microsoft
Stemmetje in het oor
Deze techniek staat nog in de kinderschoenen, maar de verwachtingen zijn hooggespannen. Eind 2023 voorspelde Bill Gates, oprichter van Microsoft, al de komst van deze digitale persoonlijk assistenten. Hij verwacht dat iedereen over vijf jaar kan beschikken over z’n eigen AI-agent die je, als een ”stemmetje in het oor”, regelmatig te woord staat en te hulp schiet. „AI staat op het punt de manier waarop u computers gebruikt volledig te veranderen”, schreef Gates. „Dit gaat de software-industrie op zijn kop zetten. Het is de grootste revolutie in de computerwereld sinds we overgingen van het typen van opdrachten naar het klikken op een pictogram.”
Hoewel googelen intussen een werkwoord geworden is, zullen AI-agents de manier van zoeken op internet drastisch veranderen. Dat verklaart waarom technologiebedrijven volop investeren in AI, om de boot niet te missen.
De gevolgen van deze ontwikkelingen zijn nu nog nauwelijks te overzien. Vast staat al wel dat AI-agents niet alleen hun diensten zullen aanbieden als handige boodschappenjongen. Kijk maar naar wat er afgelopen jaren gebeurde met ChatGPT en de varianten daarop. De taalmodellen daarvan werden populair omdat jongeren er in een handomdraai hun scripties en werkstukken mee maakten. Intussen kan iedereen zijn eigen sprekende chatbot maken, een persoonlijke AI-agent in de dop. Met alle gevolgen van dien, want deze bots gedragen zich steeds vaker als een maatje dat psychologische of pastorale hulp kan bieden. Het is veelzeggend dat zulke chatbots inmiddels evenveel belangstelling genieten als ChatGPT.
Dat deze techniek nog in de kinderschoenen staat, moet christenen er niet van weerhouden om zich er al op te bezinnen. Dat gebeurt weliswaar, maar laat dat niet beperkt blijven tot zorgen over plagiaat en desinformatie. Gates gaf in 2023 al aan dat de AI-agent menselijke trekjes gaat krijgen en je het gevoel geeft van een persoonlijke vriend. Dat vraagt om bezinning op de steeds nauwere relatie tussen mens en machine, die zich nu al aftekent. De chatbot Psychologist heeft bijna 200 miljoen chatgesprekken gevoerd. Er bestaan legio varianten daarvan die intieme vriendschappen aanbieden of juist radicale en extreemrechtse boodschappen verspreiden. De technologiesector zelf zal niet snel op de rem trappen, heeft de geschiedenis geleerd. Dat bedrijven als Facebook en Instagram zelfs overwegen om nepaccounts van AI-gebruikers toe te laten op hun sociale media, belooft weinig goeds.
De auteur is hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad.
