Deze vraag gaat ervan uit dat christenen zich bemoeien met de levensstijl van niet-gelovigen. Klopt deze veronderstelling? Er zit op dit punt nogal verschil tussen christenen. Er zullen vast uitzonderingen zijn, maar in het algemeen laten we onze buren vrij in hun keuzes. Dat hoort ook, want iedereen is verantwoording schuldig aan God en niet aan Zijn kinderen op deze wereld. In die zin valt het wel wat mee met de bemoeizucht van christenen.

Toch snap ik de vragensteller wel. Want we vinden toch wel veel van het leven van niet-christenen. We vinden wat van hun zondagsinvulling, we zouden graag zien dat ze anders omgaan met huwelijk en (homo)seksualiteit, we maken ons zorgen over stijgende abortus- en euthanasiecijfers – en zo is er meer te noemen. En al leggen we onze opvattingen niet met harde hand aan anderen op, in de politiek pleiten we intussen wel voor maatregelen die onze visie bevorderen. Zo zullen christelijke colleges in gemeenten waar de winkels op zondag gesloten zijn niet snel de koopzondag invoeren. En als christelijke partijen de mogelijkheid hebben om de abortuscijfers omlaag te krijgen, laten ze die niet onbenut.

Stinken wij?

Ik zie hierin twee gevaren. Het eerste gevaar is dat wij vooral tégen een heel pakket zonden zijn, terwijl niet duidelijk is waar we nu eigenlijk vóór zijn. Dat geeft een negatief beeld van het christelijk geloof. En al is het moeilijk om dit te voorkomen, laten we het wel proberen. Wek niet de indruk dat het leven van een christen draait om het afkeuren van van alles. Een echte ontmoeting tussen een zondaar en Christus verandert immers je hart. Dan wil je niet anders dan het Woord van je Heiland volgen. En het liefst zou je zien dat iedereen dat deed. Je verlangt ernaar dat de Vader in heel deze wereld geëerd wordt.

Misschien is het nog wel een groter gevaar dat we moralistisch overkomen. Alsof een goede moraal, een goed leven, ons redt. Wij staan tenminste aan de goede kant van de streep, want wij leven goed, terwijl zij (die niets met God hebben) slecht leven en daarom de zondaren zijn. Dan lijken we precies op de farizeeër uit Jezus’ gelijkenis. „O God”, zei die man hooghartig, „ik dank U dat ik niet ben gelijk de andere mensen” (Lukas 18:11). Farizeeërs stinken. Het ligt in hun aard om op anderen neer te kijken. Daarom stoten ze af. Zij willen niet bij anderen horen. Dan is het vanzelfsprekende gevolg dat anderen ook niet bij hen willen horen.

We kunnen ons aan allerlei ethische normen houden – en toch zonder Christus leven

Op dit punt denk ik dat christenen de hand in eigen boezem moeten steken. De vragensteller heeft gelijk: we houden Gods regels echt niet. Ja, er zijn twee soorten mensen, maar dat zijn niet de binnenkerkelijken enerzijds en de buitenkerkelijken anderzijds. De beroemde Franse denker Blaise Pascal (1623-1662) heeft dat treffend verwoord: „Er zijn twee soorten mensen: rechtvaardigen die zich voor zondaars houden en zondaars die zichzelf als rechtvaardigen beschouwen.”

Christenen kunnen wel denken beter te zijn, maar welke zonden komen er eigenlijk niet in de kerk voor? En met stip op één staat hoogmoed en als gevolg daarvan liefdeloosheid. We kunnen ons aan allerlei ethische normen houden – en toch zonder Christus leven. Terwijl de tollenaar zijn ogen nog niet eens op durfde te slaan naar de hemel en schreeuwde om genade... Als we de houding van de tollenaar verliezen, worden we koud en hard.

Rustig zondigen?

Je zou nu kunnen denken dat we maar voorzichtig moeten zijn met het plakken van de etiketten goed en kwaad. En al helemaal waar het anderen betreft. Maar nu een denkoefening. Zou de tollenaar zijn ethische normen verloren hebben nadat hij gerechtvaardigd naar huis was gegaan? Zeker niet! Sterker nog, zekerder dan ooit wist hij dat het uitmelken van zijn Joodse medeburgers niet te verantwoorden was. Het leven van deze man veranderde totaal. En nu nog een stap verder: hoe zou hij gekeken hebben naar zijn medetollenaren? Zou hij hun zonden hebben goedgepraat? Zou hij zijn tollenaarsvrienden rustig hebben kunnen laten zondigen?

Dit is natuurlijk speculatie, maar het gaat er mij om dat de tollenaarsgestalte niet op gespannen voet staat met een visie op goed en kwaad. En daarbij dat bekeerde tollenaren er automatisch naar verlangen dat God ook in het leven van anderen verheerlijkt wordt. Zij verheffen zich niet boven onbekeerde tollenaren, maar nodigen hen –net als Levi na zijn bekering– in hun huis uit, waar de Heere Jezus ook aanwezig is. In de hoop dat ze ook vernieuwd worden. De liefde van Christus dringt hen!

Zonder op anderen neer te kijken mogen we duidelijk maken waar we als christenen voor staan

Dus het korte antwoord is: wie Christus kent en uit Hem leeft, houdt zich aan Zijn Woord. En dat Woord is heilzaam voor heel de samenleving, ook voor niet-gelovigen. Zonder op hen neer te kijken mogen we duidelijk maken waar we voor staan. Dan kun je het niet over je hart verkrijgen om tegen een ander te zeggen: „Doe je ding!” Omdat God ook over zijn of haar leven zeggenschap heeft. En omdat je er diep van overtuigd bent dat het dienen van God hem of haar ook echt gelukkig maakt.

De auteur is predikant van de hersteld hervormde gemeente te Giessendam-Neder-Hardinxveld-Sliedrecht.