Schrift bevat wel belijden van Kerk maar geen formele kerkinrichting
Ambtsdragers zowel als leden van de kerk blijven Adamskinderen. Om die reden zouden we waarborgen tegen grensoverschrijdingen in de kerk moeten toejuichen.
Ds. J.M.D. de Heer kwalificeert zijn reactie (RD 2-1) op ons artikel (RD 12-12) als een vriendelijk verzoek om het eigene van het kerk-zijn voluit te respecteren en er ook met respect over te spreken, inclusief de wijze waarop het kerkrecht in de lijn van de Dordtse Kerkorde (DKO) is ingericht. Met alle respect voor de predikant, wij vinden dit verzoek misplaatst.
Ds. De Heer meent dat het ons aan respect zou ontbreken voor het eigene van het kerk-zijn. Kritisch onze bijdrage teruglezend, zien wij niet in op grond waarvan. Dat eigene staat helemaal niet ter discussie. Wij zijn ons er zeer wel van bewust dat het in de regering van de kerk om Gods eigen werk gaat. God doet Zijn werk via mensen, de ambtsdragers, die Hij, zo schrijft Calvijn, als Zijn gereedschap gebruikt. Hun heeft Hij macht gegeven, net zoals wij belijden dat alle machten, ook de seculiere, door God gegeven macht uitoefenen.
Volmacht
Als ds. De Heer de voorkeur geeft aan het woord ”volmacht” om dit beter tot uitdrukking te brengen, hebben wij daar geen bezwaar tegen, zij het dat de Bijbel dit woord zo niet gebruikt (Mattheüs 28:18). Om aan iedere onduidelijkheid een eind te maken: wij onderschrijven ook ten volle zijn conclusie dat ambtelijk gezag zijn legitimatie heeft in de Schrift. Het doet echter niet af aan het feit dat het gaat om personen die „in een aanzienlijk ambt van regering over anderen zijn gesteld” en daarmee macht uitoefenen. Niet zomaar een macht overigens, zij zijn bevoegd om de sleutels van het hemelrijk te hanteren, zoals de predikant terecht schrijft. De zogenoemde sleutelmacht.
Materieel en formeel recht
In de Schrift vinden we wel het belijden van de Kerk, maar zeker geen formele kerkinrichting. Er is weliswaar sprake van herders en leraren, ouderlingen en diakenen, maar de ambtelijke structuur zoals wij die kennen, is als zodanig in de Bijbel niet te vinden. Sterker nog, het Nieuwe Testament kent een veelheid van gaven en taken in het gemeenteleven, nog los van de eigenstandige positie van de gemeente zelf. „Laat alle dingen eerlijk en met orde geschieden” (1 Korinthe 14:40), dat is het grondprincipe.
Vanuit dat principe is het aan de kerk om orde te scheppen en te waken voor eerlijkheid. In de vormgeving daarvan is er vrijheid naar de behoefte van de tijden en omstandigheden. In zoverre is er een fundamenteel verschil met de belijdenis, het ”materiële of inhoudelijke recht”. Waar wij het over hebben is het ”formele recht”, dat de wijze bepaalt waarop het inhoudelijke recht wordt gehandhaafd.
Bijbelse kernwaarden
De strekking van het betoog van mr. De Hek (RD 18-11) en van onze reactie daarop is dat de Bijbelse kernwaarden over rechtspraak, de eerlijkheid, vaak niet tot hun recht komen. We vinden het buitengewoon teleurstellend dat ds. De Heer aan die zorg weer te gemakkelijk voorbijgaat, door opnieuw een geestelijke insteek te volgen. We noemden dit eerder met grote aarzeling een frustrerende dooddoener. Wij praten niet langs de predikant heen, hij praat langs onze zorgen heen en bagatelliseert die in de kern. Die zorgen staan bepaald niet op zichzelf. Zie intussen ook wat Steef Post schreef over een gezonde cultuur in de consistorie (RD 4-1).
Zittingsduur ambtsdragers
Als de DKO werkelijk onaantastbaar zou zijn, wat ds. De Heer lijkt te zeggen, waarom is in de kerken van de Afscheiding dan zo achteloos omgesprongen met het tíjdelijk dienen van ambtsdragers, zoals DKO-artikel 27 voorschreef, waarbij voor de af te treden broeders anderen in de plaats moesten komen. Calvijn achtte dit wenselijk om tirannie en hiërarchie te voorkomen, de invloed van de gemeente op de regering te versterken en de verschillende gaven en krachten uit de gemeente tot openbaring te laten komen. Bij wijze van uitzondering was directe herverkiezing mogelijk. Het uitzonderlijke karakter daarvan hebben de Gereformeerde Gemeenten inmiddels ook formeel losgelaten, „omdat de praktijk veelal anders was dan de letter van dit artikel”. De redengeving miskent dat deze „letter” de uitgesproken bedoeling van de DKO-opstellers weergeeft. Uitdrukkelijk werd bij deze aanpassing de gedachte aan een maximale zittingsduur verworpen, zelfs ook als deze op twaalf jaar zou worden gesteld.
De predikant slaat de spijker op zijn kop als hij schrijft dat de kerk de regels van ”good governance” allang kent. Dat klopt, maar het probleem is dat er vaak niet naar wordt gehandeld. Tirannie is een zwaar woord, dat wij niet willen hanteren voor de huidige situatie, maar er gaat beslist het nodige ernstig mis. Dit is echter niet het medium om dat allemaal feitelijk breed uit te meten.
Tot slot maken we bezwaar tegen de scheiding die ds. De Heer lijkt te maken tussen ambtsdragers en de leden van de gemeente. Alsof de leden bij het vervullen van taken in de kerk zich niet gelegen zouden laten liggen aan het Hoofd van de Kerk. In ieder geval is er geen enkele reden om niet-ambtsdragers niet te betrekken bij de kerkelijke rechtspraak of onderdelen daarvan. We zijn en blijven Adamskinderen, ambtsdragers zowel als leden van de kerk. Om die reden zouden we waarborgen tegen grensoverschrijdingen moeten toejuichen. Daar zou het goede gesprek over moeten gaan. We staan uitdrukkelijk daarvoor open.
