Dat maakte landbouwminister Femke Wiersma (BBB) donderdag duidelijk in het mestdebat in de Tweede Kamer. Private partijen moeten „een substantiële bijdrage” leveren, zei de bewindsvrouw. En als de overheid bijdraagt, moet er wel „een structurele component in zitten”, stelde ze. Daarmee bedoelt Wiersma dat ze niet wil meebetalen aan een tijdelijke oplossing voor het probleem van het mestoverschot, maar dat sprake moet zijn van een blijvend effect.

Vakblad Boerderij schreef woensdag dat sectororganisaties geen draagvlak zien om alle melkveehouders mee te laten betalen aan een vrijwillige, tijdelijke opkoop van koeien. Het agrarische medium meldde ook dat zeven organisaties, waaronder LTO en zuivelorganisatie NZO al geruime tijd in overleg zijn over een uitweg uit de mestcrisis. Een vrijwillige, tijdelijke opkoopregeling voor koeien is onderdeel van het plan. Melkveehouders zouden onder meer een premier per koe moeten ontvangen. Daarvoor werden bedragen tussen de 900 en 1500 euro per koe per jaar genoemd, voor een periode van drie jaar, aldus Boerderij.

Wiersma zei dat het sectorplan met de randwoorden die ze noemde „een toevoeging” kan zijn. Ook zei ze er welwillend tegenover te staan, omdat ze het ziet als een dat in potentie kan helpen het mestprobleem te verzachten. Over dat probleem zei de minister dat de overheid het verlies van de zogeheten derogatie niet volledig kan oplossen.

200.000 vrachtwagens mest

De afgelopen jaren mochten Nederlandse boeren onder voorwaarden meer dierlijke mest over hun land uitrijden dan de Europese standaard. Tot en met 2025 wordt deze derogatie, zoals de vakterm luidt, afgebouwd. Volgend jaar mogen bedrijven die gebruik willen maken van de derogatie een stuk minder dierlijke mest uitrijden dan dit jaar. Samen met een aantal andere maatregelen zorgt dit ervoor dat boeren flink minder mest kunnen plaatsen. Volgens een overzicht dat Wiersma in september met de Kamer deelde, gaat het om dit jaar om een verlies van 33 miljoen kilo stikstof uit dierlijke mest. Volgend jaar gaat het om 60 miljoen kilo en vanaf 2026 om 78 miljoen kilo. Nederland wil in Brussel een nieuwe derogatie lospeuteren, waarvan Wiersma zei dat dit „geen gelopen race” is.

CDA-Kamerlid Eline Vedder zei dat in het gunstigste scenario, „dus als alle maatregelen van de minister de goede kant op vallen” en maximaal effect hebben, er volgend jaar 200.000 vrachtwagens mest overblijven die nergens heen kunnen. Volgens CU’er Pieter Grinwis bevat de maatregelen voor de mestmarkt die Wiersma uiteen heeft gezet niet meer dan „wat spiegeltjes en kraaltjes”.

Positief

Onder andere coalitiepartijen VVD en NSC eindigden het debat positief in de richting van Wiersma. „Ik heb het gevoel van: hè, hè, eindelijk komen we ergens en zijn we serieus bezig. Ik vind dat de minister dat ook uitstraalt en verwachtingen geeft om nu werkelijk tot oplossingen te komen”, zei NSC-Kamerlid Harm Holman. Beide partijen stelden zich in eerdere landbouwdebatten kritischer op. Daarover liet BBB-kopstuk Henk Vermeer zich op zijn beurt recent kritisch over uit. In een radio-interview zei de mede-oprichter van BBB de afgelopen tijd soms „met kromme tenen” naar landbouwdebatten te hebben gekeken. Vanuit de coalitie was er „lang niet altijd de volle steun”, signaleerde hij. Van der Plas had inmiddels een gesprek gehad met de landbouwwoordvoerders, aldus Vermeer.

Het valt echter zeker niet uit te sluiten dat VVD en NSC zich binnenkort bij een debat over een ander landbouwthema, namelijk stikstof, opnieuw kritisch zullen opstellen. Daarover debatteert de Kamer op 4 december.