Uit haar vrijdag aan de Kamer gestuurde mestaanpak blijkt onder meer dat Wiersma tornt aan de nieuwe, lagere plafonds per sector zoals haar voorganger Piet Adema die voorstelde.

Vanaf volgend jaar mag er vanuit de Nederlandse veehouderij zo’n 10 procent minder stikstof en fosfaat worden uitgescheiden. Adema stelde voor de plafonds per sector in gelijke mate te verlagen. Voor de melkveehouderij betekende dat een flinke opgave. De varkenshouderij kon naar verwachting dit jaar al onder de nieuwe plafonds blijven.

Ongunstig

Wiersma kiest een andere benadering en neemt als vertrekpunt de deelname aan twee uitkoopregelingen (de Lbv en de Lbv-plus). Daarbij gaat ze ervan uit dat 65 procent van de boeren die een positieve reactie krijgt op een uitkoopaanvraag daadwerkelijk stopt en zo bijdraagt aan een lager mestplafond. De opgave die overblijft, verdeelt ze gelijkmatig over de sectoren. Dat pakt vooral voor de varkenshouderij ongunstig uit. Om te voorkomen dat de plafonds worden overschreden, moeten bestaande fosfaat- en dierrechten bij verkoop buiten familieverband worden afgeroomd. Bij de melkveehouderij gaat het om 30 procent, bij de varkenssector om 25 procent en bij de pluimveehouderij om 15 procent.

De POV spreekt van een „absurde extra opgave die bij de varkenshouderij wordt neergelegd. De varkenshouderij zit al jaren binnen haar mestproductieplafond en krijgt als ‘beloning’ nu een veel grotere extra korting toebedeeld dan andere sectoren. Dit is geen rechtvaardige gang van zaken”, aldus de organisatie op haar website.

Mestgezant

De strengere plafonds komen boven op een al bestaand mestprobleem: onder meer door de afbouw van de zogeheten mestderogatie kan een deel van de boeren minder dierlijke mest op het land kwijt dan voorheen. Agrariërs hebben te maken met hoge kosten om van hun mest af te komen.

Wiersma schrijft dat het kabinet primair inzet op het vergroten van de plaatsingsruimte. De minister kiest ervoor de zones rond stikstofgevoelig Natura 2000-gebied, waar een lagere norm voor dierlijke mest geldt, te verkleinen van 250 naar 100 meter. Ook komt er een mestgezant om de export van mest te bevorderen.

Voor een structurele oplossing wil Nederland onder andere dat de Europese Nitraatrichtlijn wordt aangepast. Zolang dat op zich laat wachten, is een derogatie „als tussenoplossing noodzakelijk”, schrijft Wiersma. De minister zet zich in voor een nieuwe derogatie vanaf 2026 en zal bij de Europese Commissie „aftasten” of aanpassing van de huidige derogatiebeschikking mogelijk is. Ook komt er een brede vrijwillige stoppersregeling voor boeren.

Wiersma weet nog niet in hoeverre ze de melkveehouderij grondgebonden wil maken. De komende periode gaat ze de effecten van een graslandnorm, een vorm van grondgebondenheid, „in beeld brengen”. Voor haar partij, de BBB, is dat een gevoelig thema.

Drama’s

„Inhoudelijk niet te verdedigen en procesmatig teleurstellend”, luidt de reactie van LTO-voorzitter Ger Koopmans op de mestbrief.

CU-Kamerlid Pieter Grinwis noemt het „verstandig” dat de minister „de ambitieuze aanpak van Adema grotendeels intact laat”. Maar op enkele punten lijkt die ingeruild „voor het wankele wensdenken van Wiersma”, schrijft hij op X.

„In plaats van een plan te maken voor boeren om klaar te zijn voor de toekomst blijft de minister volhouden dat we door kunnen gaan op de huidige doodlopende weg”, stelt Kamerlid Laura Bromet (GroenLinks-PvdA). „Dit gaat tot grote drama’s leiden voor boeren en natuur.”

„Inhoudelijk niet te verdedigen en procesmatig teleurstellend” - Ger Koopmans, voorzitter LTO