„Als de Hebreeuwse taal je eenmaal grijpt, laat die je niet meer los”, stelt Murre (79). Achttien jaar lang ging hij in de grondtaal alle woorden van de Bijbel af en noteerde de betekenis. Nadat hij in 2016 zijn Lexicon Bijbels Grieks afrondde, voltooide Murre dit jaar zijn woordenboek Hebreeuws. Op vrijdag 31 mei vindt de presentatie ervan plaats, in de Nieuwe Kerk in Middelburg.

U geeft les in het Hebreeuws en Grieks, terwijl u daar geen studie voor volgde. Hoe is dat zo gelopen?

„Ik was zestien toen ik een foldertje kreeg met informatie over een schriftelijke cursus Hebreeuws. Veertig jaar later kwam ik het weer tegen toen ik door ziekte thuis zat. Toen ben ik mijzelf Hebreeuws gaan leren. Mijn eerste leerling was een vriend van mij. Na enige tijd volgden vijftig mensen mijn lessen. Een gemêleerd gezelschap: gereformeerden, hervormden, maar ook mensen die onkerkelijk zijn. Later kwamen er ook theologiestudenten en predikanten. Op theologische opleidingen wordt er wel Hebreeuws en Grieks gegeven, maar onvoldoende om het goed te beheersen. Het is een levenswerk om deze talen onder de knie te krijgen.”

Schreef u het Lexicon voor uw cursisten?

„Ja. Ik merkte dat er behoefte was aan een Nederlands woordenboek waarin gedegen informatie staat. Het is al best een stap om Hebreeuws te gaan leren, maar de drempel wordt nog hoger als je dan gebruik moet maken van een Duits of Engels woordenboek. Dat wil ik mijn cursisten niet aandoen.

Overigens is het Lexicon niet alleen bedoeld voor gewone gemeenteleden. Op verschillende theologische opleidingen wordt het naslagwerk ook aanbevolen.”

Hoe bent u te werk gegaan?

„Duitse en Engelse woordenboeken geven de woorden al op alfabetische volgorde weer. In de commentaren zocht ik op wat erover te vertellen is. Daarbij ben ik dicht bij de oorspronkelijke schrijvers van de Bijbel gebleven; ik gebruikte vooral Joodse verklaringen. Die bevatten zo veel bruikbaar materiaal. In het Lexicon leg ik niet alleen de woorden uit, maar geef ik ook de ontstaansgeschiedenis ervan weer en bied ik handvatten aan om de oude tekst te begrijpen.”

Het zijn twee forse boekwerken geworden. Hoe lang bent u daarmee bezig geweest?

Lachend: „Voor die vraag was ik al bang. Het idee om een eigen woordenboek te schrijven maalde al lange tijd door mijn hoofd en daarom is het proces niet in tijd uit te drukken. In 2006 zette ik het eerste woord op papier. Tien jaar later werd mijn Lexicon Bijbels Grieks gepubliceerd. De dag daarna ging ik direct verder met het Hebreeuwse woordenboek, waar ik zo’n acht jaar aan gewerkt heb.”

„Als de Hebreeuwse taal je eenmaal grijpt, laat die je niet meer los” - Johan Murre, auteur Bijbels Lexicon Hebreeuws & Aramees

Wat maakt u zo enthousiast over deze talen?

„Als je kennismaakt met Hebreeuws en Grieks, wil je niet anders dan de Bijbel in de grondtalen lezen. Ik lees de Bijbel altijd in de grondtaal. Dan merk je dat er door het vertalen zo veel verloren gaat. In het Lexicon Grieks heb ik daar een Joods spreekwoord over opgenomen: „Wie een Schriftvers vertaalt zoals het er staat, is een leugenaar. Wie eraan toevoegt, is een lasteraar.” De Bijbel is onvertaalbaar. Daarom is het zo mooi en noodzakelijk om die in de grondtaal te kunnen lezen.”

Johan Murre, auteur van het nieuwe Bijbels Lexicon Hebreeuws & Aramees