Op het eerste gezicht lijken informatiekunde en kunstmatige intelligentie (AI) niets te maken te hebben met schepping en evolutie. Maar dat is schijn. Eduard Siemens (56), hoogleraar communicatietechnologie aan de Hochschule Anhalt in het Duitse Köthen, verbindt kennis uit de informatiekunde rechtstreeks met biologische informatie zoals die is vastgelegd op het DNA. De christelijke wetenschapper maakt deel uit van het wetenschappelijke team van de Duitse creationistische studiegemeenschap Wort und Wissen.

Siemens is al op jonge leeftijd christen geworden. „Ik kon door geloof aanvaarden dat Gods Woord, opgeschreven in de Bijbel, de absolute waarheid is die geen fouten bevat.” Als wetenschapper raakte hij daarvan steeds meer overtuigd. „Wetenschappelijke modellen moeten voortdurend gecorrigeerd en aangepast worden aan nieuwe ontdekkingen. Maar de Bijbelse waarheden blijven onveranderd dezelfde. Ik zie er dus ook geen tegenstrijdigheid in om de Bijbel mijn volledig vertrouwen te schenken en tegelijk mijn bijdrage aan de wetenschap te leveren.”

Hoe zou u informatie in eenvoudige taal definiëren?

„Informatie is abstract. We geven die weer in symbolen of letters, waarvan de volgorde de woorden, zinnen en teksten bepaalt die een ​​betekenisvol effect hebben op een ontvanger. Alleen de volgorde waarin de letters staan, bepaalt de waarde en betekenis van de informatie. Bovendien zijn er veel combinaties van deze tekens denkbaar die geen betekenisvolle woorden of zinnen vormen.

De materie waarmee deze tekens zijn weergegeven, bijvoorbeeld inkt op papier, of elektrische of magnetische velden in de harde schijf van een computer, speelt hierbij geen rol.  Stel dat er een vuilniswagen en een geldtransportauto naast je rijden. De eerste is geladen met 5 ton oud papier, de tweede met 5 ton bankbiljetten. Ze vervoeren allebei papier. De waarde van oud papier ligt in het feit dat het gerecycled kan worden tot nieuw papier. De waarde van de bankbiljetten in de geldauto wordt echter bepaald door de symbolen op de biljetten die het papier zijn waarde geven.

Zo is het ook met informatie. De waarde ervan ligt niet in het materiaal waarin de tekens zijn vastgelegd, maar in de boodschap die ermee gecodeerd is.”

Een van de eerste communicatiewetenschappers, Norbert Wiener, besefte ongeveer een eeuw geleden dat informatie geen eigenschap van materie is, maar een zogeheten ideale entiteit, die aan de materie betekenis geeft.”

Bestaan er wetenschappelijke wetten waaraan informatie moet voldoen?

Siemens vergelijkt ze met natuurwetten. „Natuurwetten zijn samenvattingen van observaties die wetenschappelijke verbanden weergeven in eenvoudige zinnen en meestal ook in formules. We kunnen natuurwetten weerleggen wanneer een experiment met zekerheid aantoont dat de wet niet klopt.

Dit principe kan ook worden toegepast op de wetten van informatie. Informatie ontstaat nooit als resultaat van ongecontroleerde chaotische processen. Integendeel, alle informatie die we in computers of machines vinden, heeft een intelligente oorsprong.”

Integendeel, alle informatie die we in computers of machines vinden, heeft een intelligente oorsprong. Het dankt zijn ontstaan aan een creatief scheppingsproces door intelligente mensen. Bovendien kunnen we uit de complexiteit en structuur van de programmacode, de informatie dus, de intelligentie van de maker bepalen.”

Als we kijken naar de oorsprong van het heelal, het leven en de ontwikkeling van het leven; hoe hebben die te maken met informatie?

„Alle informatie waarover we het zonet hadden, in gesproken of geschreven vorm, van liefdesbrieven tot zakelijke correspondentie of computerprogrammacode, is altijd afkomstig van één type intelligent wezen, de Homo sapiens, de denkende mens.

In de schepping vinden we echter nog een ander type informatie: biologische informatie, gecodeerd in het genoom van levende organismen. Deze heeft in essentie een zeer vergelijkbare structuur als een computercode.”

In hoeverre lijken computeralgoritmen op algoritmen in het DNA?

„In wezen zijn ze vergelijkbaar. Uit ervaring weten we dat alle informatie die we tegenkomen, afkomstig is van intelligente wezens. We weten dat deze altijd door een denkend mens is gecreëerd via zijn wil. Als we de structuur van de informatiecodering in het DNA van levende wezens nader bekijken, zien we dat deze vele malen beter is dan de door mensen gegenereerde programmacodes. DNA is complexer, de opslagdichtheid is vele malen groter en de code veel efficiënter en foutbestendiger.”

Deze biologische informatie wordt door elk levend wezen geërfd en van generatie op generatie doorgegeven. Hierbij ontstaan mutaties in het genoom. Zulke mutaties kunnen de functionaliteit van een levende cel vernietigen, maar geen fundamenteel nieuwe functie toevoegen. We staan dus machteloos en verbaasd te staren naar een wonder.”

Alle informatie heeft een intelligente zender en een ontvanger. Dat geldt dus ook voor DNA. Wie is die Zender?

„Ja, dat is de vraag: wie is de oorsprong van deze informatie, wie heeft deze aan het begin van het leven op zo’n wonderbaarlijke manier in de levende cel geplaatst en zo de biologische cel levensvatbaar gemaakt? Met wetenschappelijke methoden kunnen we echter niet vaststellen wie de oorsprong is van deze biologische informatie.

Wetenschappelijk krijgen we hier de vinger niet achter. Met menselijke logica echter wel. De bron van deze informatie moet superieur zijn aan de mens: in het logisch begrijpen van problemen, in de kennis van de natuur, in de statistiek en in het begrijpen van fysische en chemische processen in de natuur. Anders zouden zulke uiterst compacte en intelligente codesystemen niet mogelijk zijn geweest.

Alleen de Bijbel, de Heilige Schrift, waarvan de informatieve inhoud volgens het Bijbelse getuigenis ook rechtstreeks door God is geopenbaard en doorgegeven, lost dit raadsel op. Die wijst ons op de eeuwige, almachtige God en zijn Zoon Jezus Christus als de Schepper van alle materiële en immateriële dingen om ons heen. „Zonder Hetzelve is geen ding gemaakt dat gemaakt is” (Joh. 1:3).

Lees ook

Toeval en natuurlijke selectie schieten tekort als verklaring voor intelligent design in de natuur

En wat nog belangrijker is: alles wat bestaat, is uitsluitend ontstaan ​​door woorden die afkomstig zijn van de sprekende Schepper-God. Dus materie is niet de oorsprong van alle informatie; maar informatie, het woord dat uit de mond van God komt, is de oorsprong van alle materie.”

Waarom erkent de reguliere wetenschap God niet als Bron van genetische informatie?

„Atheïsme en materialisme beginnen, net als het christelijke geloof, met een ideologie. Het materialisme accepteert alleen wetenschappelijke verklaringen. En die sluiten een eeuwige en almachtige God Die aan het begin van de schepping stond uit.”

Als verklaringen die uitgaan van een scheppende God fundamenteel niet zijn toegestaan, komen er logischerwijs verklaringen die een scheppingsproces als het ware „over het hoofd zien”. Zelfs als deze verkeerd zouden zijn, zouden mensen liever genoegen nemen met verkeerde oplossingen dan met verklaringen die uitgaan van een God die aan de oorsprong van de wereld staat.

De Bijbel heeft voor deze houding wel een verklaring. Johannes 1 en 3 toont dat God Zelf in de wereld kwam als Licht om licht te brengen in de duisternis. De wereld, zoals Jezus die voorstelt, heeft bewust voor de duisternis gekozen, omdat zij niet verlicht wil worden door het licht van God. Als je een voor de hand liggende oplossing verwerpt, heb je geen andere keus dan je toevlucht te nemen tot minder logische oplossingen. En eigen drogredenen zie je over het hoofd.”

U stelde dat de genetische informatie op het DNA werkelijk informatie is. Welke kenmerken van informatie heeft deze dan?

„We herkennen in de DNA-code dezelfde basiskenmerken als in door de mens gecreëerde informatie. Alleen de volgorde van de DNA-tekens bepaalt de functie van een biologische cel. We kunnen ons alleen maar verwonderen over wie de ‘Programmeur’ is, Die zo’n uitstekende code kan voortbrengen. En Die daarnaast ook een uiterst complexe biologische cel kan ontwerpen en bouwen die deze code uiterst efficiënt omzet in concrete chemische processen.”

Deze informatie kan dus niet ontstaan uit materie.

„We kennen geen zuiver materiële of toevalsprocessen die informatie produceren. Moderne kunstmatig intelligente systemen, met name die gebaseerd zijn op zogeheten Large Language Models, zoals ChatGPT, zouden ons in verwarring kunnen brengen. Deze AI-systemen maken immers wel intensief gebruik van toevalsprocessen voor het genereren van nieuwe informatie. Hoe zit dat dan?

Voordat AI-systemen zinvolle zinnen, teksten of computercodes kunnen genereren, moet er een enorme hoeveelheid intelligentie in worden gestoken om het taalmodel te maken. Ook gebruiken AI-systemen enorme hoeveelheden teksten en informatie die door intelligente mensen zijn gegenereerd om zinvolle teksten te produceren. Als zulke AI-systemen niet gevoed zouden worden met miljoenen teksten van intelligente mensen, zouden ze niet in staat zijn om ook maar één samenhangend stuk tekst voort te brengen. Daarnaast zijn de huidige AI-systemen afhankelijk van menselijke tussenkomst om de gegevens waarmee de AI-systemen worden getraind te corrigeren en te controleren.

Kortom, ook bij AI-systemen ontstaat nieuwe informatie niet door ongerichte en ongecontroleerde toevalsprocessen. Intensieve inbreng van menselijke intelligentie is essentieel. Zelfs moderne AI-systemen bieden dus geen verklaring voor de oorsprong van de informatie in de levende cel buiten een goddelijk scheppingsproces om.”

Dus het is een fundamenteel misverstand om te denken dat informatie uit materie kan ontstaan?

„Ja, want er is in de natuur nog nooit een proces waargenomen waarbij dode materie informatie voortbrengt.”

DNA kan wiskundig worden geanalyseerd met behulp van algoritmen; het kan op dezelfde manier worden geanalyseerd als menselijke talen; het kan informatie bevatten, opslaan en overdragen. Wat zegt dit u?

„Dat DNA vergelijkbaar is met een computersysteem. Zolang de biologische cel niet over ‘computercode’ beschikt, kan deze geen betekenisvol effect produceren. Als je informatie uit een biologische cel verwijdert door de code erin te vernietigen, zal de cel niet meer functioneren. Dat leidt onmiddellijk tot de celdood. Nergens in de natuur is een omkering van dit proces waargenomen, waarbij een dode cel in een levende verandert en waarbij niet-bestaande informatie transformeert naar een functionele code.”

Toch is dat wel wat de evolutietheorie beweert: na het ontstaan ​​van de eerste oercel tot de biodiversiteit van vandaag moet er voortdurend nieuwe informatie ontstaan via geleidelijke, toevallige processen.

„Wetenschappers zijn het erover eens dat geen enkele computercode kan worden verbeterd door ongecontroleerde toevalsprocessen. Voor DNA geldt hetzelfde: in de hele wereldgeschiedenis is geen enkel verslag te vinden van een proces waardoor nieuwe informatie kan ontstaan die vervolgens leidt tot de komst​​van nieuwe soorten. Macro-evolutie zien we nergens. Voor iets wat niet in de natuur wordt waargenomen, kan ook geen zinvolle waarschijnlijkheid worden berekend. Dit betekent dat het idee dat informatie door puur willekeurige processen zou ontstaan eerder speculatie of mythe kan worden genoemd.”

We kunnen hiervoor wel een evolutionaire hypothese formuleren: over het algemeen neemt functionele informatie in de loop van de tijd toe. Waarom onderzoeken evolutiebiologen deze hypothese niet?

„Dat kunnen ze niet, omdat ze zulke processen simpelweg niet in de natuur aantreffen.”

Dan is de conclusie toch eenvoudig?

„Het meest voor de hand liggende antwoord is dat er dan een Schepper moet zijn. Maar als ik deze conclusie accepteer, kan dit ernstige morele gevolgen hebben. Dan ben ik het ermee eens dat de Bijbel gelijk heeft, althans wat betreft de vraag naar de oorsprong. Maar als ze de waarheid spreekt over de oorsprong, dan is het redelijk om aan te nemen dat haar uitspraken over de toekomst ook juist zijn. Ook waar het gaat over de opstanding uit de dood, het laatste oordeel over deze wereld en een nieuwe schepping aan het einde der tijden. Dit heeft uiteraard ingrijpende gevolgen voor mijn leven en de prioriteiten die ik stel.”

Als u de rol van informatie in de schepping beziet, wat zegt dit dan over de Schepper?

„We kunnen concluderen dat de Schepper veel groter en wijzer moet zijn dan de mens. En Hij moest bestaan ​​voordat Hij de informatie in de eerste biologische cel schiep.”

Welke ervaringen hebt u als wetenschapper verbonden aan Wort und Wissen opgedaan met evolutionaire wetenschappers over de rol van informatie in de schepping?

„Mijn ervaring is dat biologen vaak te weinig aandacht besteden aan de kwestie van informatie. In de gevallen waarin ik persoonlijk met biologen heb samengewerkt, konden zij hun argumenten voor evolutie niet volhouden. Zij hadden de stellingen over evolutie uit onze gezamenlijke publicaties verwijderd.

Een probleem van de hedendaagse wetenschap is de versnippering van onderwerpen over een zeer breed spectrum aan disciplines. Informatietechnici verdiepen zich zelden in de details van informatieverwerking in biologische systemen. Moleculair biologen kennen de functies van biologische cellen weliswaar heel goed, maar hebben vaak geen gedetailleerde kennis van de informatietheorie. Dit betekent dat de onderlinge relaties van informatieverwerking in de biologische cel door beide disciplines niet volledig worden vastgelegd.

Om deze trend tegen te gaan, werkt een groep biologen, computerwetenschappers en communicatietechnici van Wort und Wissen momenteel samen. Ze bootsen processen in cellen na, om deze in interdisciplinair onderzoek beter te begrijpen. Ik ben benieuwd tot welke nieuwe inzichten deze groep kan komen.”