Een parade van alle zeven planeten, hoe bijzonder is dat?
Aan de avondhemel is na zonsondergang een heuse planetenparade te zien, die de liefhebber laat watertanden. Al vanaf eind januari is een rij van zes planeten zichtbaar; vanaf 28 februari tot 4 maart komt Mercurius er nog bij.
Met het blote oog zijn de drie meest nabije planeten te bewonderen: Mars, Jupiter en Venus laten zich zien als heldere sterren. Zelfs op plekken die niet helemaal duister zijn. Met de verrekijker of telescoop zijn de gasreuzen Saturnus, Uranus en Neptunus ook zichtbaar. Vanaf 28 februari tot 4 maart komt Mercurius erbij, de rotsachtige planeet die het dichtste bij de zon staat.
Hoe kun je planeten onderscheiden van sterren?
Aan de nachthemel hangt er geen naamkaartje aan een ster of planeet. Het komt dus aan op een beetje kennis en vaardigheid. Kijk bijvoorbeeld waar de maan staat: planeten staan altijd binnen 5 graden van de baan van de maan af; dat is ongeveer de breedte van drie vingers aan een gestrekte arm. Verder twinkelen planeten niet, maar sterren wel. Bovendien nemen planeten elke keer een andere positie in aan de sterrenhemel. Dat valt echter pas op voor iemand die wat vaker naar de nachtelijke hemel tuurt.
Wat zijn de kenmerken waaraan je de verschillende planeten kunt herkennen?
Deze kenmerken zijn eigenlijk alleen zichtbaar door de telescoop. Die onthult van de grootste planeet Jupiter het bekende ronddraaiende ‘oog’ en de vier grootste manen. Mars laat zich herkennen aan zijn rozerode kleur. Venus kleurt groen, Mercurius geelbruin. Van de andere grote gasreus, Saturnus, zijn de ringen en enkele maantjes zichtbaar. De verre gasreuzen Neptunus en Uranus hullen zich in een blauwige gloed, waarbij Uranus met enig geluk zijn smalle ring prijsgeeft.
Waar staan de planeten aan de nachtelijke hemel?
Het handigste is om een app te downloaden, die de positie van sterren en planeten realtime weergeeft, zoals de apps Stellarium PLUS, GoSkyWatch Planetarium of Sky Tonight. Eventueel is het mogelijk om een afspraak te maken bij een publiekssterrenwacht. Voor wie al die mogelijkheden niet heeft, volgt een opsomming van de planeten in de volgorde waarin ze te zien zullen zijn.
Van alle zeven planeten staat Mars het hoogst aan de hemel, boven de zuidelijke horizon. Wie draait naar de westelijke horizon komt vervolgens Jupiter tegen, als de op een na helderste planeet. Deze staat iets lager aan de nachthemel. Vlak daarbij staat Uranus. Om deze planeet te zien, is een verrekijker of telescoop nodig. Daarna volgt Venus, die het helderste zichtbaar is. Net boven de westelijke horizon staat Neptunus. Om die te zien is een telescoop onmisbaar. Hetzelfde geldt voor Mercurius. Ten slotte sluit Saturnus de planetenparade. Die is deze keer het lastigste te zien, doordat hij het laagst aan de hemel staat, en het dichtst bij de ondergegane zon.
Het beste is om een halfuur na zonsondergang te beginnen met kijken
Wat is de gunstigste tijd om de planeten op een rij te zien?
Op onze breedtegraad is de avond van 2 maart waarschijnlijk het gunstigste moment om de planetenparade volledig te observeren. Wie de planeten wil zien, is afhankelijk van een heldere lucht. Om de planetaire parade of uitlijning te zien, is het het beste om een halfuur na zonsondergang te beginnen met kijken; voor 22.00 uur verdwijnen Mercurius, Saturnus, Venus en Neptunus al achter de horizon.
Hoe bijzonder is zo’n planetaire uitlijning eigenlijk?
Sinds hun schepping op de vierde dag draaien de planeten in het zonnestelsel allemaal ongeveer in hetzelfde vlak rond de zon. Zoals een pendule van een staartklok gelijkmatig tikt, zo blijven de planeten elk in hun baan om de zon, en blijft het zonnestelsel stabiel en intact. Wanneer er meerdere planeten tegelijk zichtbaar zijn, staan ze dus ook altijd langs een denkbeeldige gebogen lijn. Deze zogeheten ecliptische lijn verschuift met de seizoenen.
Een rij van zes planeten is niet heel uitzonderlijk. Vrijwel elk jaar is die wel een keer zichtbaar. Dat er straks zeven planeten tegelijkertijd aan de hemel staan, is wel wat zeldzamer. Eind 2022 gebeurde dat voor het laatst.
