Weerwoord: Christen en complottheorie
Een vader vertelde mij dat zijn kinderen ervan overtuigd zijn dat gangbare complottheorieën over het coronavirus ‘waar’ zijn. „Bent u het met mij eens dat wij als christenen ons hiermee niet moeten inlaten?” vroeg hij bezorgd.
Volgens een complottheorie wordt er door de ‘grote spelers’ – met name de overheid, de wetenschap en de media – iets verzwegen. Hoe groter de ramp, hoe omvangrijker het complot is. Zulke theorieën deden zich voor ten aanzien van de moord op president Kennedy in 1963, de maanlanding in 1969, de aanslagen op 9/11. En nu zijn ze er ook, in diverse varianten, over het coronavirus.
Laat ik twee theorieën noemen. De eerste is dat Chinezen het virus zouden hebben gestolen uit het Canadese Nationaal Microbiologisch Laboratorium en hebben meegenomen naar het Wuhan Instituut voor Virologie. Daar zou het virus zijn ‘ontsnapt’ en op de nabij gelegen Huanan-vismarkt zijn terechtgekomen. De Chinese overheid wilde de eigen bevolking besmetten om overbevolking tegen te gaan. Een variant hierop is dat China een oorlog met biologische wapens tegen de VS wilde beginnen (of andersom). Een derde variant van de theorie wijst naar de farmaceutische industrie, die gebaat is bij virussen om lucratieve patenten op vaccins te krijgen.
Een andere complottheorie wijst naar de miljardair Bill Gates, de oprichter van Microsoft. Op sociale media zijn berichten verspreid met als inhoud dat hij achter de pandemie zou zitten. Ook beweert men dat hij door middel van vaccinaties bij miljarden mensen microchips wil aanbrengen, zodat zij kunnen worden gevolgd. Uit een peiling van Yahoo News/YouGov zou blijken dat maar liefst 28 procent van de ondervraagden gelooft in deze theorie. Gates heeft gereageerd op de beschuldigingen. Tegen een journalist van CNN antwoordde hij: „Ik hoop dat wij het voordeel van de twijfel zullen krijgen. En dat dit samenzweringsgedoe uiteindelijk zal ophouden. Ik ben verbijsterd over de aantallen waar het hier om gaat. En het betreft zeker niet alleen mensen die er aparte ideeën op na houden. Mensen willen in deze pandemie weten wie de slechterik is.” Gates wijst nog op het werk van de door hem en zijn vrouw opgerichte filantropische stichting die miljarden heeft gestoken in de verbetering van de gezondheidszorg in ontwikkelingslanden en ook veel geld heeft uitgetrokken voor het bestrijden van de coronacrisis. Het is toch in het geheel niet geloofwaardig dat een filantroop tegelijk de kwade genius achter het virus zou zijn.
Het is werkelijk ontluisterend hoe respectabele mensen worden weggezet als bedenkers van een massamoord door middel van een pandemie. En dat zelfs de president van de VS, zonder bewijs, aan een complottheorie voeding geeft, tart elke verbeelding.
Hoe moet de houding van een christen ten aanzien van een complottheorie zijn? Lees de Heidelberger Catechismus. Uit het negende gebod vloeit voort „dat ik tegen niemand valse getuigenis geve, niemand zijn woorden verdraaie, geen achterklapper of lasteraar zij, niemand lichtelijk en onverhoord oordele of helpe veroordelen” (HC 43). Alles wat leugenachtig is, moet worden aangemerkt als de eigen werken van de duivel. Daarom wordt satan de „leugenaar van den beginne” genoemd. Hij was het die de eerste mensen met zijn leugens over Gods waarheid heeft verleid. Zó is zijn werk, zó is zijn persoon. Zoals Christus en de waarheid één zijn, zo zijn de duivel en de leugen één. Het verspreiden van dergelijk nepnieuws hoort óók bij de komst van de antichrist. Christenen moeten zich daarom verre houden van deze ongefundeerde theorieën. Oudvader Smytegelt houdt het ons indringend voor: „Bedenk elke dag wat gij gesproken hebt, als gij in gezelschappen geweest zijt. Denk dan: wat heb ik daar gedaan? Wapent u met Gods alwetendheid, met Gods alomtegenwoordigheid. Zeg gedurig: ach Heere, laat de redenen mijns monds, en de overlegging mijns harten, U toch welbehagelijk zijn” (Psalm 19:12).
De auteur is predikant van de gereformeerde gemeente in Dordrecht. Weerwoord gaat in op vragen over het christelijk geloof.
