Rutte reageert op vragen van Tweede Kamer over begroting
Premier Rutte reageert op dag twee van de Algemene Beschouwingen op vragen van de Kamer over de begroting van volgend jaar. Volg de belangrijkste momenten uit het debat via dit liveblog.
Advertentie
ChristenUnie en SP willen dat het kabinet onderzoek laat doen naar de keerzijde van de verregaande privatisering en liberalisering van de energievoorziening. Daarbij moet onder meer gekeken worden hoe de energieconsument beter kan worden beschermd tegen tekorten en extreem hoge prijzen.
Door een reeks privatiseringen van gas- en elektriciteitsbedrijven de afgelopen decennia is de zeggenschap over deze nutsvoorzieningen vrijwel volledig verschoven van de overheid naar de vrije markt. De huidige gascrisis heeft volgens ChristenUnie en SP de nadelen daarvan blootgelegd. De partijen wijzen er daarbij op dat energie een basisbehoefte is.
Het onderzoek, dat ook moet gaan over leveringszekerheid en de rolverdeling tussen overheid en markt, is niet vrijblijvend. De partijen willen dat het kabinet er ook een eigen oordeel over geeft en met verbetervoorstellen komt.
De Tweede Kamer wil dat het kabinet kijkt naar gerichte energiesteun voor scholen en culturele instellingen, omdat ook daar de sterk gestegen prijzen van gas en elektriciteit zich flink laten voelen. Een oproep daartoe van D66, PvdA en GroenLinks kan volgens die partijen rekenen op een meerderheid.
Het kabinet maakte op Prinsjesdag bekend dat er een prijsplafond komt voor gas en stroom voor huishoudens en kleine ondernemers met een bescheiden verbruik. Daarnaast kondigde het aan nog te werken aan een aanvullende steunregeling voor mkb-bedrijven met een hoog verbruik, zoals bakkers, slagers en glastuinders.
De Tweede Kamer roept het kabinet op om bij die zoektocht ook scholen en culturele instellingen mee te nemen. Daarbij kunnen mogelijk ook gemeenten een rol spelen.
„Mensen thuis hebben nu al iets meer zekerheid over hun hoge energierekening”, zegt D66-fractievoorzitter Jan Paternotte.
„Maar alle scholen, theaters, musea en andere culturele instellingen moeten vaak ook fors meer betalen voor een beetje warmte. We kunnen kinderen, jongeren, cultuurliefhebbers en -makers niet in de kou laten zitten.”
Coalitiepartijen VVD en CDA willen een versnellingsplan van het kabinet voor kernenergie. Het kabinet wil enkele kerncentrales als onderdeel van het energiesysteem. Er ligt al een tijdspad, maar dat gaat, zeker gezien de energiecrisis, niet snel genoeg volgens de partijen.
„Ik blijf vragen om eerder, om sneller serieus met kernenergie aan de slag te gaan”, zei VVD-fractievoorzitter Sophie Hermans tijdens het debat over de begroting voor volgend jaar.
Over de komst van nieuwe kerncentrales, en over de levensduur van de bestaande centrale in Borssele, moet volgende maand meer informatie komen. VVD en CDA zijn groot voorstander van kernenergie als aanvulling op zon- en windenergie en aardwarmte. In het coalitieakkoord staat dat het kabinet meer reactoren wil bouwen, maar aan het halen van de klimaatdoelen op korte termijn dragen die plannen nog niet bij: het zal jaren duren voordat zo’n centrale is gebouwd.
Eerder bleek al dat het kabinet overweegt kleine kernreactoren te laten bouwen, iets waar die partijen ook voor hebben gepleit. Deze kleine modulaire kernreactoren kunnen in tegenstelling tot gewone centrales in een fabriek worden gebouwd.
Bovendien nemen ze minder schaarse ruimte in beslag, en zijn ze minder duur. Maar de technologie die hiervoor nodig is, is nog in ontwikkeling.
Premier Mark Rutte heeft naar eigen zeggen „altijd een hekel gehad aan de term pechgeneratie” voor studenten die geen beroep konden doen op een basisbeurs, maar geld moest lenen voor hun studie. Ook studenten die nog onder het huidige leenstelsel studeren, krijgen volgens Rutte „fatsoenlijke ondersteuning vanuit de overheid”. Van compensatie voor deze ‘pechgeneratie’ is dus geen sprake.
De Russische president Vladimir Poetin zal doorgaan als hij niet in Oekraïne wordt gestopt, zei premier Mark Rutte tijdens het Kamerdebat over de plannen die zijn gepresenteerd op Prinsjesdag. Daarom gaat Nederland door met wapens leveren aan Oekraïne, zei hij.
„Rusland mag niet winnen”, verklaarde de premier. Het einde van de oorlog is nog niet in zicht, maar hij ziet wel „positieve ontwikkelingen” aan het front. Het leger van Oekraïne heeft delen van het bezette oosten heroverd. Maar land zo groot als Hongarije blijft nog bezet door de Russen, voegde hij eraan toe.
Tweede Kamervoorzitter Vera Bergkamp „betreurt” dat de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen, ook wel beschouwd als het belangrijkste debat van het jaar, chaotisch verliep na de inbreng van FVD-leider Thierry Baudet. Over haar eigen rol zegt ze: „voorzitten is geen exacte wetenschap”. Verdere vragen van journalisten wilde ze niet beantwoorden
De Europese Commissie hield wel degelijk een prijsplafond op de energierekening tegen, zegt premier Mark Rutte. Daarmee weerspreekt hij verbaasde reacties uit Brussel op de verklaring dat Nederland wegens Europese regels niet eerder met zo’n voorstel kwam. Wel had Rutte zelf in de Europese Raad van regeringsleiders voor verruiming van de regels moeten pleiten, zegt Rutte.
De versie van Rutte staat lijnrecht tegenover die van vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans. Het kabinet heeft nooit aan Brussel gevraagd of het een prijsplafond mag instellen, laat Timmermans via zijn woordvoerder aan BNR weten. In maart opperde de Europese Commissie al een prijsplafond. Wel werden er striktere eisen aan gesteld dan nu. In een Europese energierichtlijn staat dat de overheid onder voorwaarden kan ingrijpen om kwetsbare huishoudens te helpen.
Een harde definitie van kwetsbare huishoudens ontbreekt in die richtlijn, die in maart door energieminister Rob Jetten is ondertekend. Van een ‘verbod’ vanuit Brussel op een prijsplafond is geen sprake, zegt de woordvoerder van Timmermans tegen BNR.
Dat andere landen als België, Frankrijk en Spanje al op een andere manier ingrepen, ligt aan de specifieke energiemarkten in die landen. Maar „zoals wij Europa interpreteren” lagen er tot deze maand regels die „niet de ruimte lieten om generiek, ongericht te compenseren”, stelt Rutte. De concept-afspraken die vorige week zijn gemaakt in Europa waren een „gamechanger”.
Het kabinet is niet helemaal „foutloos”, geeft Rutte toe: „Wat ik mijzelf verwijt, is dat ik niet eerder in de Europese Raad heb gezegd: moeten we niet meer verruiming mogelijk maken op dit punt?”
Lees hier een samenvatting van het debat op de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen:
Premier Mark Rutte is „ontzettend blij” dat het kabinet is opgestapt toen Thierry Baudet tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen Sigrid Kaag aanviel. „Wat hier gisteravond gebeurde was een alt-right conspiracy-theorie de Kamer in slingeren over een collega van mij in het kabinet, met alle risico’s die dat met zich meebrengt voor veiligheid, voor het verder opjutten van bevolkingsgroepen.”
Baudet zei dat Kaag heeft gestudeerd aan een college in Oxford dat „in feite weinig meer is dan een opleidingsinstituut voor westerse geheime diensten”. „Dit ging over alle grenzen”, zegt Rutte een dag later. Hij zegt dat het kabinet daarom spontaan besloot op te stappen toen ze zagen dat Kaag het verhaal niet langer wilde aanhoren. „Toen zij opstond, hebben we elkaar aangekeken en gezegd: we laten haar niet alleen vertrekken. Dan vertrekken wij als team, en ik ben ontzettend blij dat wij dat gedaan hebben.”
Het kabinet heeft ook kritiek gekregen dat ze het debat hebben gesmoord door op te stappen. Die kritiek legt Rutte naast zich neer. Rutte zegt gegrapt te hebben tegen Jesse Klaver dat hij niet over het prijsplafond moest beginnen, want „dan lopen we weer boos weg”. „Nee natuurlijk niet. Wij kunnen tegen kritiek op de inhoud. We kunnen ook tegen kritiek op ons functioneren als ministers, we kunnen zelfs tegen wat persoonlijke kritiek.”
Advertentie
Het prijsplafond dat het kabinet voorstelt, kan lager uitvallen dan nu voorzien als blijkt dat de gas- en elektriciteitsprijs is gedaald bij invoering. Nu gaat het kabinet nog uit van plafonds van 1200 kuub gas en 2400 kilowattuur aan elektriciteit. Tot die grenzen betalen burgers de lagere tarieven die golden voordat de oorlog in Oekraïne begon, maar die worden dus mogelijk lager vastgesteld. Dat schrijft premier Mark Rutte in antwoord op vragen die de Tweede Kamer stelde.
In de Kamer pleiten partijen juist ervoor om het plafond ruimer in te stellen, zodat ook mensen in bijvoorbeeld oudere middelgrote woningen genoeg geholpen zijn. Volgens PvdA-leider Attje Kuiken brengt de huidige regeling geen rust bij burgers. „Als je het doet, doe het dan goed.” Maar Rutte wijst op de overheidsfinanciën, die hij ook op langere termijn „houdbaar” wil houden.
Het kabinet kreeg van Pieter Omtzigt (zelfstandig Kamerlid) en Caroline van der Plas (BBB) ook vragen over de gevolgen van het prijsplafond voor mensen die aangesloten zijn op een warmtenet of een warmtepomp hebben. Dat zijn bij elkaar zo’n 900.000 huishoudens. Die vragen beantwoordt Rutte nog niet. Hij zegt alleen dat er „zoveel als mogelijk” rekening mee gehouden zal worden. Voor nu heeft het uitwerken van een prijsplafond voor het midden- en kleinbedrijf (mkb) „de hoogste prioriteit”, aldus de premier.
Minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting) vindt dat de Tweede Kamer in zijn geheel al veel eerder een streep had moeten trekken bij uitlatingen van FVD-leider Thierry Baudet, ook in eerdere debatten. Het stoort hem dat „die complotwaanzin keer op keer achter het spreekgestoelte de ruimte krijgt. Die leidt regelrecht tot bedreigingen op sociale media en aan de deur. En zeker collega Kaag krijgt het op dat punt zwaar te verduren.”
Dat zei De Jonge in de wandelgangen bij de start van de tweede dag van het Kamerdebat over de miljoenennota van het
kabinet. „Het is noodzakelijk om op zo’n moment een streep te trekken.” Dat deden het kabinet en de Kamer, „en dat is goed”.
Hij stapte woensdagavond als een van de eerste kabinetsleden op, nadat Baudet tijdens het Kamerdebat een link legde tussen een ‘spionnenopleiding’ en vicepremier Sigrid Kaag. Tijdens de politieke beschouwingen van een jaar geleden, keerde De Jonge de Forum-leider de rug toen tijdens zijn inbreng.
Minister van Financiën Sigrid Kaag vindt dat het kabinet „een heel duidelijk signaal heeft afgegeven” door op te stappen. Het kabinet deed dat volgens haar „spontaan, niet gecoördineerd en dat is krachtiger dan al het andere”, zei ze voorafgaand aan dag twee. Ze vindt niet dat Kamervoorzitter Vera Bergkamp eerder had moeten ingrijpen.
Ook D66-fractievoorzitter Jan Paternotte heeft geen kritiek op het optreden van zijn partijgenoot Bergkamp. „De voorzitter hééft ingegrepen”, zegt hij. Volgens hem was dat nodig, want „we hebben ook een voorbeeldfunctie als parlement, we hebben een waardigheid als parlement”. Hij noemt het „heel begrijpelijk” dat ook het kabinet „een streep” heeft getrokken.
Thierry Baudet slaat de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen over. Hij laat verstek gaan omdat zijn vrouw op het punt van bevallen staat, laat Baudets woordvoerder weten. Freek Jansen voert het woord namens Forum voor Democratie.
Baudet voerde woensdag wel het woord. Daarbij haalde hij theorieën aan over de „vernietiging” van de samenleving en internationale samenspanningen tegen „echte mensen”, en prees hij de Russische regering als een voorbeeld voor „een sterk besef van nationale identiteit, met een realistische benadering van de buitenlandse politiek en een viriele, mannelijke leider waartegen de verwijfde, niet zelden seksueel deviante politici van het Westen schril afsteken”. Toen hij zei dat een afdeling van de universiteit van Oxford waar Sigrid Kaag gestudeerd heeft „in feite weinig meer is dan een opleidingsinstituut voor westerse geheime diensten”, liep het kabinet weg en werd hem het woord ontnomen.
De Tweede Kamer liet Baudet woensdag eerder aan het woord dan hij eigenlijk gepland stond vanwege zijn hoogzwangere vrouw. Of hij donderdag de hele dag afwezig is, is nog onduidelijk, maar hij zal in ieder geval niet het woord voeren. Wel schoof Baudet, net als Wybren van Haga (Groep Van Haga) tijdens het debat aan bij het NPO 2-programma Ongehoord Nieuws.
Op de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen woensdag stapte het voltallige Kabinet op tijdens de bijdrage van FvD-leider Baudet. Wat gebeurde er precies?
„Er zijn grenzen en ik moet de grenzen van mijn integriteit bewaken”, zei minister Sigrid Kaag (Financiën) na het incident met FVD-leider Thierry Baudet. Kaag liep weg uit het debat over de plannen van Prinsjesdag, net als de rest van het kabinet.
Baudet insinueerde tijdens zijn bijdrage dat Kaag op een spionnenschool heeft gezeten. Het gaat om St. Anthony’s College van de Universiteit van Oxford waar Kaag heeft gestudeerd. „Dit is mijn grens. Ik laat mij door niets en niemand op die manier wegzetten. Ook niet in het parlement waar ik te gast ben.”
Kaag krijgt veel bedreigingen. Ze wordt sinds juni extra beveiligd. Dit soort verhalen maakt het er volgens haar niet beter op. Haar familie is ook bezorgd over haar en heeft angst dat er wat met haar gebeurt.
Ze waardeerde het dat de rest van het kabinet eveneens de zaal verliet. „Ik voel mij enorm gesteund door het kabinet.”
Premier Mark Rutte reageert slechts negen uur nadat de Kamervoorzitter de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen heeft afgehamerd, alweer op de vragen van de Tweede Kamer over het koopkrachtpakket van het kabinet en de begroting voor volgend jaar. Partijen willen vooral weten wat het kabinet volgend jaar doet om voorbereid te zijn op eventuele verdere tegenvallers in de koopkracht.
Rutte zal vragen beantwoorden over het haastig in elkaar gezette pakket voor het najaar, met als belangrijkste maatregel het prijsplafond voor de energierekening. Het kabinet wees eerst naar Brussel, omdat Europese regels tot voor kort zo’n ingreep in de weg zouden zitten. Maar volgens oppositiepartijen GroenLinks en PvdA, die zelf al met het voorstel voor zo’n plafond kwamen, is dit niet het geval.
De eerste dag van het belangrijkste debat van het jaar verliep woensdag ordentelijk en zonder echte hoogtepunten, tot Thierry Baudet in de avond aan het woord kwam. Toen liep het kabinet weg uit de plenaire zaal nadat de FVD-voorman een link had gelegd tussen minister Sigrid Kaag (Financiën) en spionage. Haar college aan de universiteit van Oxford was een opleidingsinstituut voor westerse spionnen, zei hij.
Het leidde ertoe dat voorzitter Vera Bergkamp na een schorsing van het debat de FVD-leider uiteindelijk zijn spreektijd ontnam. Hij mocht zijn bijdrage niet meer afmaken. „Absurd”, oordeelde Baudet. Premier Rutte zei later dat Baudet met zijn opmerkingen een grens had overschreden. „Dit is mijn grens. Ik laat mij door niets en niemand op die manier wegzetten. Ook niet in het parlement waar ik te gast ben”, zei Kaag na afloop over het gebeuren.
Lees hier het liveblog van gisteren terug.
Advertentie
