Rusland stelt dat het Oekraïense kinderen volgens de regels van het humanitaire volkenrecht uit het oorlogsgebied evacueert. Oekraïne beweert dat Moskou kinderen deporteert en zich daarom schuldig maakt aan oorlogsmisdaden. Wie spreekt de waarheid?
Al vanaf het begin van de oorlog komen er berichten binnen over in Oekraïne verdwenen kinderen. De Zwitserse krant Neue Zürcher Zeitung noemde deze week als voorbeeld de 12-jarige Kira Obedinski die door Russische soldaten was meegenomen. Het meisje had in het voorjaar geprobeerd uit de omsingelde stad Marioepol te vluchten en was daarbij gewond geraakt. Kira’s moeder was al voor de oorlog gestorven, haar vader was bij gevechten omgekomen.
In een ziekenhuis in de Donetsk, een gebied dat door Rusland wordt gecontroleerd, werd zij door Russische verslaggevers gefilmd. De film moest aantonen hoe goed de Russische autoriteiten zich om kinderen bekommeren. „Huil niet, het gaat goed met mij”, zei ze voor de camera. De boodschap was voor haar opa bestemd. Haar geval trok de aandacht omdat haar overleden vader een bekende sporter was. Via bemiddelingspogingen is zij nu bij haar familie in Oekraïne.
Kira is een uitzondering. Al sinds het begin van de oorlog, nu meer dan vijf maanden geleden, verdwijnen Oekraïense kinderen. Volgens de VN-organisatie Unicef heeft „de oorlog in Oekraïne een acute beschermingscrisis veroorzaakt. Kinderen die op de vlucht zijn voor geweld lopen groot risico op het kwijtraken van hun ouders, geweld, misbruik, seksuele uitbuiting en mensenhandel.”
De Oekraïense president Volodimir Zelenski zei vorige maand dat er meer dan 200.000 kinderen naar Rusland zijn weggevoerd. „Het risico bestaat dat velen illegaal worden geadopteerd. Velen zijn wees, anderen werden met geweld van hun ouders gescheiden.”
Rusland ontkent het aantal kinderen allerminst. Moskou noemt zelfs een hoger aantal: 370.000. Maar zij worden goed verzorgd, aldus het ministerie van Defensie. Rusland benadrukt dat de kinderen worden geadopteerd. Dat helpt zogenaamd bij de verwerking van het trauma van de oorlog. Na de verovering van de Krim in 2014 is trouwens dezelfde praktijk toegepast. President Vladimir Poetin heeft nu zelfs de procedures vereenvoudigd zodat de kinderen sneller de Russische nationaliteit krijgen. De kinderen leren bovendien zo snel mogelijk de Russische taal. Zo krijgt de russificatie van de jonge Oekraïners gestalte, aldus Kiev.
Een oplossing voor de verdwenen kinderen kan de instelling van een commissie zijn waarin behalve Rusland en Oekraïne ook Unicef en het Rode Kruis zitting hebben. Als het Rusland te doen is om het welzijn van de kinderen kan het daar geen nee tegen zeggen. Dan worden ze immers met hun ouders of met andere familieleden herenigd. Het is zeer de vraag of Poetin hiertoe bereid is. Als de Russische president Oekraïne zijn kinderen afneemt, dan ontneemt hij het land ook zijn toekomst. En is het Poetin daar niet om te doen?
