De boodschap was duidelijk. „Geen blote buiken, en alleen broeken of rokjes waarbij er geen ongepaste opmerkingen over gemaakt kunnen worden.”
Afgelopen zomer stuurde de directie van een middelbare school een mail aan alle ouders. De school verzocht de leerlingen met het warme zomerweer alleen gepaste kleding te dragen. En in het mailbericht had de directie dit heel concreet gemaakt. En nee, het betrof hier beslist geen reformatorische school. Het mailbericht zorgde voor een storm van reacties in het land. Leerlingen, maar ook ouders reageerden. Ze vonden het verzoek grote onzin. In allerlei toonaarden werd dit kenbaar gemaakt.
Het is het type berichten dat je kort leest, en je er vervolgens gauw een mening over vormt. Zeker als in de nieuwsberichten foto’s verschijnen van protesterende leerlingen die voor de gelegenheid juist bepaalde kleding hebben aangetrokken.
De meeste orthodoxe christenen zullen van mening zijn dat het verstandig is bewust om te gaan met kleding. Uitdagende kleding voor vrouwen is hierbij geen verstandige keuze. Een stelling die gemakkelijk Bijbels is te onderbouwen.
En toch is het ook gevaarlijk om snel een mening te hebben. Het is de kunst om eerst eens goed te luisteren naar mensen die het niet met je eens zijn. Misschien hebben de stemmen je ook iets te vertellen.
Natuurlijk waren er reacties van jongeren en ouders die vinden dat de school geen strobreed in de weg mag leggen voor hun leefwijze. Toch blijkt het hier in hoofdzaak niet om te gaan. Wie de reacties beluistert, hoort vooral twee kritische vragen.
De eerste is: Kunnen we hier niet met elkaar over in gesprek gaan in plaats van onaangekondigd zo’n mail naar ouders te sturen? Hierbij gaat het over de vorm van communiceren. Een pittige boodschap onaangekondigd droppen via mail werkt eigenlijk nooit goed.
En de tweede kritische vraag: Waarom worden steeds de meiden aangesproken, en niet de jongens en mannen? En vooral deze vraag bleef bij mij hangen.
Op de gemiddelde christelijke school zal begrip zijn voor bovengenoemde kledingregels. Maar hoeveel verantwoordelijkheid ligt er nu eigenlijk bij de jongens?
Een protesterend meisje verwoordde dit als volgt: „Er is bij ons op school nooit aandacht voor seksuele intimidatie, of de verantwoordelijkheid van jongens daarin, maar wij meisjes moeten dan wel op onze kledingregels letten. Dat voelt oneerlijk.”
Ooit zei een leerlinge tegen mij: „Maar jongens kunnen daar toch niets aan doen?” En dat is precies een beeld dat onbedoeld kan ontstaan. En hiermee komen de jongens in een soort slachtofferrol, die zomaar een vrijbrief kan worden voor ongepaste opmerkingen of gedrag. Maar dan maken we hen toch echt veel zieliger dan nodig. Laten we inderdaad bij de jongens beginnen!
De belangrijkste preventiemaatregel kan nooit bestaan uit kledingregels. In school en opvoeding staan we voor de belangrijke opdracht om jongens te leren respectvol met de meiden om te gaan. Om heel zorgvuldig te zijn met grenzen. Om hun te vertellen wat gevolgen kunnen zijn van ongepaste opmerkingen en gedrag. Want een echt stoere kerel traint zich in respect en zelfbeheersing.
En ja, dan denk ik dat hier nog wel werk aan de winkel is. Die kledingregels, daar hadden we al over nagedacht. Maar op het gebied van duidelijke en positieve toerusting is er nog een wereld te winnen.
Als wij eenmaal op dat goede spoor zitten, moeten we wel eerlijk zijn. Niet alleen de jongens moeten toegerust worden. Het is een uitstekend idee ook mannelijke leerkrachten hierin te betrekken. Een werkelijk gevoel van veiligheid begint bij het gedrag van docenten.
Als de christelijke school veel aandacht heeft voor preventie en seksuele intimidatie en hierover het gesprek aangaat met de leerlingen, zal een bijpassende kledingregel als sluitstuk niet zo’n probleem zijn. Dan staat een prachtig principe en niet de regel centraal.
Soms is het leerzaam om eerst eens goed te luisteren naar iemand met wie je het niet eens bent. Voor je het weet leer je uitgerekend van diegene een belangrijke les.
De auteur is docent en contextueel therapeut.
