De slurf: een veelzijdig stukje olifant
In een eerdere aflevering van deze rubriek stond dat het menselijk lichaam ongeveer 640 spieren heeft. Het was de bedoeling dat dit indruk zou maken, maar het aantal valt in het niet bij de 40.000 spieren die alleen al in de slurf van een olifant zitten. Het meest veelzijdige aanhangsel in het dierenrijk maakt het toch al bijzondere zoogdier nog wonderlijker.
Brute kracht en uiterste gevoeligheid gaan bij ons meestal niet samen. Maar het grootste landzoogdier kan met zijn slurf zowel een boom ontwortelen als een besje –zonder dit te pletten– van een struik plukken. Daarmee is de slurf een uniek lichaamsdeel. Evolutionisten komen er niet goed uit of het een doorontwikkelde bovenlip is of toch een verlengde neus. In ieder geval is het geen mond of lange tong. Wat het wel is? Gewoon, een multifunctionele slurf die zelfs porseleinen kopjes uit de kast zou kunnen halen.
Tortillachipje
Met de grote bundel spieren kan een olifant bijna 300 kilogram tillen. Omdat er geen botten in zitten, is de slurf uiterst flexibel. Bij het reiken naar de bovenste blaadjes in de boom kan het dier zijn beweeglijke snuit zo’n 20 centimeter uitrekken. Aan het uiteinde van de gemiddeld 2 meter lange slurf zit een soort vinger waarmee het kolossale dier voorwerpen kan vastpakken. Afrikaanse olifanten hebben zelfs twee van die vingers. Hiermee zijn ze in staat om een tortillachipje van de grond te pakken zonder dat dit breekt.
Als het eten eenmaal gepakt is, stopt de olifant het in zijn mond door de slurf naar binnen te krullen. Op die manier gaat er zo’n 160 kilogram voedsel per dag naar binnen. Ook het drinken van 100 liter water per dag kan niet rechtstreeks, maar het water zal eerst via de slurf moeten worden opgezogen. Daarbij zuigen de dieren binnen 2 seconden hun slurf vol met 8 liter water. Omdat de dikhuid een groot lichaam heeft dat moeilijk afkoelt, gebruikt hij dit water soms ook om zichzelf een douchebeurt te geven.
Maar de olifant gebruikt zijn slurf niet alleen voor het pakken van eten of het opzuigen van water. Hij kan er ook stof mee opzuigen en dat over zijn lichaam blazen, ter bescherming tegen de zon of tegen insectenbeten. De olifant kan zijn slurf zelfs gebruiken om te snorkelen; hij loopt dan onder water met de punt van de slurf net boven water.
Trompetstoot
Daarnaast heeft de olifantenslurf nog tal van andere functies. Er zitten enorm veel reukreceptoren in, waarmee het dier bijvoorbeeld kan ruiken of er vijanden in de buurt zijn. Ook kan hij hem als een soort voelspriet heen en weer slaan om te ‘zien’ wat er op zijn pad ligt – olifanten hebben namelijk geen best zicht. Bij gevaar is het een geducht wapen waarmee enorme klappen kunnen worden uitgedeeld – maar eerst klinkt door dezelfde slurf nog een trompetstoot, om soortgenoten te waarschuwen.
En zo is de slurf dus wapen, snorkel, douche, muziekinstrument, graafmachine, hijskraan en waterpomp tegelijk.
Zacharias Klaasse is docent wiskunde. Behalve van cijfers houdt hij van de natuur. Daarom schrijft hij maandelijks over de schepping.
