Omdat de tongspieren niet (zoals bij alle andere spieren) aan het uiteinde aan een bot vastzitten, zijn deze uiterst flexibel en ook voor allerlei doeleinden inzetbaar. De gemeenschappelijke functie van de mensen- en de dierentong is om het eten goed tussen de kiezen te laten belanden. Daarnaast zijn er tal van diersoorten met een tong met unieke eigenschappen. Zo hebben miereneters een kleverige tong die meer dan 150 keer per minuut in en uit een mierenhoop schiet. De kleine holle tong van de kolibrie zuigt als een soort rietje de nectar uit de bloemen. Katten hebben tongen als schuurpapier om vlees van botten te strippen. Pinguïns hebben een weerhaakvormige tong die hen helpt om glibberige vissen in hun keelgat te krijgen.

Umami

De tong is daarnaast ook bekend vanwege zijn vermogen om smaken te proeven. De menselijke tong bevat duizenden smaakpapillen waarmee we zoet, zuur, bitter, zout en umami kunnen proeven. De smaak umami is hartig, bouillonachtig. Hij kwam vroeger vooral in de Aziatische keuken voor, maar dankzij de opkomst van smaakversterkers in hartige snacks is de smaak ook in Europa bekend.

Alle proefjes tijdens biologielessen ten spijt, is de tong niet in smaakvakjes verdeeld. Je proeft zoet niet alleen op het puntje van je tong; elke receptor is in staat om elk van de vijf smaken te detecteren. Met het ouder worden verdwijnen er trouwens steeds meer receptoren. Dat is waarschijnlijk de reden dat de gevoelige kindertong niet altijd alles lekker vindt.

Behalve spreken en eten heeft de Schepper nog allerlei wonderlijke functies aan de tong toebedeeld. Zo gebruikt de giraffe zijn lange tong niet alleen om hoge bladeren te bereiken, maar ook om onder zijn kop door te reiken en zijn oren schoon te maken. Gekko’s hebben geen oogleden, maar zij gebruiken hun lange tong als ruitenwisser om hun ogen schoon te maken en te bevochtigen. Honden, vogels en katten kunnen hun lichaamstemperatuur reguleren met hun tong. Kameleons, salamanders en kikkers schieten hun tong pijlsnel uit de mond om hun voedsel te vangen.

De tong van een specht is helemaal bijzonder. Die begint in het neusgat, wikkelt zich om de hersenen en eindigt in de snavel. Vlak voordat de specht zijn kop tegen de boom slaat, spant hij zijn tongspieren aan. Daardoor ontstaat er een soort gespierd helmpje dat de hersenen beschermt.

Onregelmatig gebit

Ten slotte blijkt de tong een belangrijke rol te spelen bij de positionering van onze tanden. Door de constante druk van de tong worden de tanden in de juiste positie geduwd. Soms is de verkeerde stand van de tong de oorzaak van een onregelmatig gebit.

Welke tong zal de wonderen van de tong kunnen bezingen! Helaas heeft de menselijke tong er na de zondeval een lelijke functie bij gekregen: „Maar de tong kan geen mens temmen; zij is een onbedwingelijk kwaad, vol van dodelijk venijn” (Jakobus 3:8).

Zacharias Klaasse is docent wiskunde. Behalve van cijfers houdt hij van de natuur. Daarom schrijft hij maandelijks over de schepping.