Wie wil weten wat de Oekraïense burgers in het bezette zuidoosten van het land te wachten staat, moet kijken naar de Krim – het schiereiland dat de Russen zich in 2014 illegaal toe-eigenden. Een burger had na de bezetting de moed om met de Oekraïense vlag voor het parlement op de Krim te zwaaien. Gewapende mannen ontvoerden en folterden hem daarop. Twee weken later lag zijn dode lichaam op een veld. Hij was gestorven aan een hersenletsel dat hij opliep toen zijn folteraars hem de ogen uitstaken.

In de gebieden die Rusland na 24 februari 2022 op het vasteland van Oekraïne veroverden, gaat het er niet anders aan toe. De vijftienjarige Artur vertelt in een voorstad van Kyiv aan de Duitse krant Frankfurter Allgemeine dat zijn moeder in september door drie mannen in militaire kledij is ontvoerd. „Zij namen haar gewoon mee.” Tot op de dag van vandaag heeft hij niets meer van haar gehoord.

Gevluchte Oekraïense burgers vertellen over verkrachtingen, en folterkelders waar verdachten worden verhoord

Gevluchte burgers –naar schatting de helft van de bevolking– vertellen over verkrachtingen, en folterkelders waar verdachten worden verhoord en daarna zelden meer levend worden gezien. De bezetters trekken van woning naar woning, zonder enige aankondiging. Computers worden gecheckt en mobiele telefoons in beslag genomen. Ieder teken van steun voor Oekraïne of het Oekraïense leger is reden voor verhoor. Iedere like op Facebook of Instagram die de bezetters als pro-Oekraïens bestempelen, kan leiden tot een arrestatie. Ieder verkeerd geïnterpreteerd woord kan iemands dood betekenen.

Jongerenpolitiek

Op de Krim was er na bezetting direct sprake van wat waarnemers militarisering van het bewustzijn noemen. Die begon met de kinderen op school. In het zuidoosten van Oekraïne is het niet anders. Russische paramilitaire organisaties propageren in de klas geweld en verheerlijken de oorlog en het Russische leger. Alles wat Oekraïens is wordt afgekraakt.

De jongerenpolitiek in de bezette gebieden beschouwt Moskou als van het grootste belang voor de veiligheid. Daarom worden kosten noch moeiten gespaard. Met ingang van 1 september 2024 krijgen kinderen het vak basisprincipes van de veiligheid en verdediging van het vaderland. Daarbij wordt hun voornamelijk militaire kennis, de omgang met wapens en het sturen van drones bijgebracht. Het leerplan is ontwikkeld door de Russische ministeries van Onderwijs en van Defensie. Scholieren, zowel jongens als meisjes, moeten ook verplicht deelnemen aan een vijfdaagse militaire training in een kamp.

Kyiv ziet de indoctrinatie van de jongeren als een middel om iedere vorm van loyaliteit aan Oekraïne in de kiem te smoren, maar staat machteloos.

Wodka

Moskou vertrouwt geen enkele Oekraïner en stuurt massaal leraren, agenten, propagandisten en ambtenaren naar de bezette gebieden. Die laten stuk voor stuk ook familieleden overkomen.

Terwijl het in de steden in de bezette gebieden wemelt van de Russen, trekken veel Oekraïners naar het platteland, want daar zijn minder Russen, minder soldaten, minder controles en minder buren voor wie ze moeten oppassen.

Zijn er nog Oekraïners die zich verzetten tegen de Russische overheersing? Ja, de leden van de Gele Strepen bijvoorbeeld. De beweging biedt geweldloos verzet. Soms zien leden kans om een Oekraïens boek op een bank in een park achter te laten of een laxeermiddel toe te voegen aan zelfgestookte wodka.

Een ander voorbeeld is de verzetsgroep Sla Mawka, bestaande uit vrouwen die blijven geloven in de overwinning van Oekraïne. „Wij laten deze racistische monsters iedere dag zien dat zij ons niet kunnen breken en dat wij nooit Russinnen worden.” Sla Mawka wil de wereld tonen dat het Oekraïense verzet bestaat.

De woorden van de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio dat Oekraïne territorium aan Rusland zal moeten afstaan, waren voor de Oekraïense bewoners van de bezette gebieden een ijskoude douche. Zij wonen in die gebieden, het is hun vaderland.