De conferentie en toerustingsdag zijn goede initiatieven die soms een schokgolf teweeg kunnen brengen. Statistisch gezien komt seksueel geweld namelijk voor in elke kerkelijke gemeente met meer dan dertig kinderen in de basisschoolleeftijd (bron: Centrum Seksueel Geweld ).

Inmiddels zal elke kerkenraad doordrongen zijn van de noodzaak om een vertrouwenspersoon aan te stellen: iemand waar elk gemeentelid terechtkan en waarmee de kerkenraad werkt aan een veilige structuur die gewaarborgd is, in ieder geval op papier.

Lees ook

Slachtoffer misbruik: Geen enkele arts, therapeut of dominee zag wat er echt aan de hand was

Dichtbij

In de praktijk horen wij van allerlei dilemma’s. Vertrouwenspersonen ervaren ook handelingsverlegenheid, terwijl het juist de bedoeling is dat zij met een gedegen protocol en bijvoorbeeld toerusting in gesprekstechnieken die verlegenheid tegengaan.

De handelingsverlegenheid is voelbaar op het moment dat het om misbruik gaat dat plaatsvindt tussen broers, zussen en jongeren in de gemeente. Of misbruik dat online binnen de jeugdclub plaatsvindt door sexting. Dit gebeurt. Kinderen en tieners chatten erover met ons.

In dit soort situaties melden jongeren zich eerder bij een jeugdleider dan bij een vertrouwenspersoon die door de kerkenraad is aangesteld. Omdat de jongere zich eerder bij iemand meldt met wie een vertrouwensband is ontstaan. Bij degene die eerder heeft laten merken: ik zie jou! Waar kan die jeugdleider dan terecht? Hoe moet die zorgvuldig handelen zonder dat het vertrouwen van de jongere wordt beschaamd?

Onderschat de rol van jeugdleiders niet! Het zijn degenen die naast de jongeren staan, met hen oplopen en een inkijkje krijgen in het leven van de kinderen en tieners van de gemeente. Zij hebben toerusting nodig in hoe ze om kunnen gaan met vermoedens van seksueel misbruik. Het is belangrijk dat binnen de kerk ook hiervoor aandacht is. Misbruik vindt namelijk lang niet altijd plaats binnen pastorale relaties. Juist jeugdleiders kunnen soms signalen oppikken die wijzen op misbruik in gezinnen of op de jeugdclub.

Onthulling

Een veilige kerk functioneert alleen op het moment dat jong en oud ervaart dat er openheid is, dat alles gedeeld mag worden in de gemeente.

Voor een kerkenraad is het aan te bevelen om voor een structuur te zorgen waarin ook wordt omgezien naar de jeugdleiders, die zich met hart en ziel inzetten voor de jongeren van de gemeente. Ze staan vaak dicht bij de jongeren van de gemeente. Rust hen toe zodat ze de vaardigheden hebben om een oog en oor te zijn en bespreek hoe zij thema’s als seksualiteit en grensoverschrijdend gedrag bij jongeren bespreekbaar kunnen maken.

Het is goed als jeugdleiders weten wat hun verantwoordelijkheid is en wat zij kunnen doen bij onderbuikgevoelens en vermoedens van misbruik. Zodat ze niet puur handelen vanuit intuïtie, maar jongeren op zorgvuldige wijze bij kunnen staan. Jeugdleiders zijn geen hulpverleners, maar kunnen op hun plaats zeker bijdragen aan een veilige kerk.

Werk zo aan een cultuur waarin kinderen en tieners ervaren dat zij alles mogen zeggen. Omdat ze gezien, gehoord en gekend worden. Zodat de drempel voor een onthulling, ook bij kinderen en tieners, zo laag mogelijk is. Dan is een veilige kerk ook een veilige cultuur.

De auteur is adviseur jeugdpastoraat bij Chris en Voorkom.