De les van samenvloeiende rivieren voor christen in seculiere wereld
Zeer bijzonder is het samenstromen van twee rivieren waarbij het water van beide rivieren niet (direct) mengt. Zo’n fenomeen heet ”confluence”. Dit komt door verschillen in de samenstelling van het water, de variatie in temperatuur en zoutgehalte en andere componenten. Dit kun je zien in bijvoorbeeld Genève, waar de Rhône en de Arve samengaan, maar duidelijk gescheiden naast elkaar blijven stromen.

Ook bij de Danube en de Inn in Duitsland doet dit zich voor. En de stad Koblenz dankt zijn naam aan de samenvloeiing van Rijn en Moezel, al is daar geen duidelijke waterscheiding te zien. Het Latijnse woord ”confluentes” werd in de loop van de tijd verbasterd tot Koblenz.
In de natuur zien we confluentie het duidelijkst bij rivieren. Twee rivieren die samenkomen, vormen een grotere, krachtigere stroom. Dit proces van samenvloeien kan een prachtige metafoor zijn voor menselijke interacties en organisatorische structuren. Zoals rivieren die samenkomen een grotere watermassa vormen, kunnen mensen en ideeën samenkomen om iets groters en krachtigers te creëren.
Samenvloeiing van rivieren kan ook zorgen voor uitdagingen, zoals overstromingen en erosie. Dit herinnert ons eraan dat, hoewel samenwerking en eenheid krachtig kunnen zijn, ze ook zorgvuldig moeten worden beheerd.

Als psychologische term beschrijft confluentie het proces waarbij de grenzen tussen de eigen persoonlijkheid en die van de ander vervagen. Dit kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben. Aan de ene kant kan confluentie leiden tot diepe emotionele verbindingen en een gevoel van eenheid. Mensen die in staat zijn om hun eigen behoeften en die van anderen in balans te brengen, kunnen sterke, ondersteunende relaties opbouwen. Aan de andere kant kan een overmaat aan confluentie resulteren in een verlies van persoonlijke identiteit en grenzen, wat kan leiden tot stress en uitputting.
Het vergt training en discipline om binnen groepen je zelfsturing en zelfstandigheid te waarborgen
In een groep mensen kan confluentie bijdragen aan saamhorigheid en samenwerking. Wanneer groepsleden volledig op elkaar zijn betrokken en afgestemd, kunnen ze samen grotere doelen bereiken. Zo’n eenheid kan echter ook de individuele creativiteit en autonomie onderdrukken, als ze te ver wordt doorgevoerd.
Confluentie biedt, zowel in de psychologie als in de natuur, waardevolle inzichten voor organisaties. Bij een goede balans tussen samenwerking en autonomie kunnen organisaties een krachtige en samenhangende werkomgeving creëren. Zoals rivieren samen een grotere stroom vormen, kunnen mensen en ideeën samen iets groters en krachtigers bereiken. Het is echter belangrijk om de mogelijke uitdagingen en risico’s van confluentie te erkennen en zorgvuldig te beheren, om duurzame groei en succes te waarborgen.
Ik dacht aan confluentie bij het lezen van het interview met dr. John West, naar aanleiding van zijn boek ”Stockholm Syndrome Christianity” (RD 22-3). Christelijke leiders omarmen volgens hem het seculiere wereldbeeld en dat beziet hij met grote zorg. De stroom van de christelijke identiteit vloeit samen met die van de seculiere identiteit. Ze blijven echter niet naast elkaar stromen, maar mengen zich. Daarbij wordt de laatste op termijn dominant.
West beschrijft dit als een Stockholmsyndroom, waar gegijzelden uiteindelijk de visie van hun gijzelnemers overnemen. Doordat christenen flink worden beïnvloed door niet-christelijke elites nemen ze (veel van) hun wereldbeeld over. Dit komt doordat we te veel luisteren naar de wereld en te weinig tijd doorbrengen met de eigen identiteitsbronnen.
Confluentie kent belangrijke risico’s, zoals het verlies van individuele identiteit binnen teams. Denk aan het gevaar van groepsdenken, waarbij men niet meer kritisch nadenkt, maar de dominante mening volgt. In het bedrijfsleven kan dit het innovatieve en probleemoplossende vermogen beperken. Bij gebrek aan duidelijk leiderschap en (identitaire) duiding kan dit leiden tot chaos en inefficiëntie. En vervolgens tot een gebrek aan richting en doelgerichtheid.
Het vergt training en discipline om binnen groepen je zelfsturing en zelfstandigheid te waarborgen. Het vergt moed om voor je eigen positie en inbreng op te komen. Toen zondag in de kerk 2 Korinthe 6 werd voorgelezen, bleven mijn gedachten hangen bij vers 14-17, waar Paulus duidelijk oproept om niet samen te vloeien. Als de stromen samen een rivier van het leven vormen, dan moeten we ze, qua identitaire kleur, duidelijk van elkaar blijven onderscheiden.
Wat is het toch een zegen dat we in de zondagse kerkdiensten wekelijks van het Levende Water mogen horen. Dat geeft duurzaam leven tot in eeuwigheid (vers 18).
De auteur werkt bij CHE en Nyenrode.