Dat het een zware vergaderweek zou gaan worden, daar gingen én moderamen én afgevaardigden naar de generale synode van de CGK dinsdag bij voorbaat van uit. Iedereen realiseerde zich dat er een gerede kans bestond dat het voorstel om het kerkverband in te delen in een A- en een B-groep, in een deel van synodegetrouwen en een deel van aan de synode ongehoorzamen, het uiteindelijk niet zou halen.

Toch was de ontnuchtering groot toen donderdagmiddag bleek dat het voorstel inderdaad strandde. De vereiste 80 procent van het aantal stemmen werd niet gehaald, waarna het besluitvoorstel, met zo veel zorg opgesteld en in balans gebracht, nog slechts een voor historici interessant document was.

Kwam het geharnaste verzet van een aantal afgevaardigden misschien door het feit dat kort voor de eindstemming diverse amendementen uit hun hoek, zoals de tekstaanpassingen van ds. J. Nutma en van ds. R. Bikker, een voor een waren weggestemd? Het had er in elk geval íéts mee te maken. Al was het zeker niet de enige factor die donderdag het debacle van het moderamenvoorstel inleidde en die de diepe, diepe verdeeldheid binnen de CGK andermaal scherp aan het licht deed treden.

Tja, die verdeeldheid. Die kent inmiddels vele lagen. De bovenste, meest zichtbare, is die van de verschillende praktijk ten aanzien van vrouwelijke ambtsdragers en kerkleden met een homoseksuele relatie. Daaronder zit de laag van een uiteenlopende hermeneutiek. Bovendien bestaat er nog de laag van een verschillende visie op hoeveel ruimte je elkaar binnen een kerkverband wilt geven.

De diepste laag van de verdeeldheid werd donderdag door enkele sprekers, onder wie ouderling P. Raven, aangeroerd. „In de onderlinge gesprekken op deze synode merk ik”, zei hij, „dat sommige afgevaardigden mij en andere synodeleden geen broeder meer willen noemen. Dan denk ik: dit kan toch niet waar zijn? Als dat zo is, vervalt het fundament onder ons kerk-zijn.”

Bovendien speelt nog deze wetmatigheid: verdeeldheid over de diagnose brengt per definitie ook verdeeldheid over de remedie. Generaliserend gesproken toonde deze synodevergaderweek twee totaal verschillende inschattingen van de situatie in de CGK. Afgevaardigden als D. Schaafsma en J.W. Benschop verwoordden het urgentiegevoel van de ene groep. „Het is vijf voor twaalf.” In hun ogen moet er nú iets gebeuren, omdat de CGK anders ongecontroleerd uiteenvallen.

Afgevaardigden als ds. Nutma, ds. M. Groen en ds. E.B. Renkema taxeerden de situatie volstrekt anders. Zeker, er zijn grote problemen in de CGK. Maar haast maken; hoezo? Een huis dat in brand staat? „Ongelukkige framing.” Er kan nog best tijd genomen worden voor diepgravende gesprekken over hermeneutiek en ecclesiologie. En dat behoudende gemeenten nog maar een klein duwtje nodig hebben om zich te gaan afsplitsen, ach, welk bewijs bestaat daar eigenlijk voor? Trouwens, áls zij dit doen, dan is dit –dixit ds. Renkema– toch hun eigen verantwoordelijkheid?

Die twee verschillende belevingen van de werkelijkheid leidden donderdag voor de zoveelste maal tot een impasse. Eerst stemde een ruime meerderheid de amendementen van de bezwaarden weg. Daarna gebruikten de bezwaarden, die het toch al een onheilige bezigheid vonden hun kerk op te delen in twee compartimenten, hun positie om het moderamenvoorstel de vereiste ruime meerderheid te onthouden.

En zo zetten de CGK, hoewel 31 van de 52 afgevaardigden stemden voor een model met meer onderlinge afstand, toch hun huidige vorm van kerk-zijn voort. Niet in een broederlijke omhelzing, eerder in een pijnlijke houdgreep. Tot hoelang?