„Kom je online weleens naaktfoto’s tegen?” vroeg ik aan een van de jongeren tijdens catechisatie. „Ja hoor”, reageerde hij. „Maar ik klik ze weg en kijk weer verder.” Toen ik vroeg of hij hierover met zijn ouders sprak, antwoordde hij ontkennend. Daarnaast bleek uit zijn antwoord dat hij er niet bij stilstaat dat dergelijke beelden een verwoestende invloed hebben. Dit is een van de vele voorbeelden van gebieden waarop jongeren zelfstandig hun weg zoeken in de onlinewereld. Ook in christelijke gezinnen.

Gezond schermgebruik

Van 8 t/m 15 november is het de Week van de Mediawijsheid . Dit is een activiteit van Netwerk Mediawijsheid, opgericht in 2008 op initiatief van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De Week van de Mediawijsheid heeft dit jaar als thema ”Gezond schermgebruik”. Het netwerk zegt hierover: „De Week van de Mediawijsheid gaat over gezonder schermgebruik, met als resultaat dat jij je lekkerder voelt. Hoe deel jij je schermtijd zo in dat jij je er goed en gezond bij voelt?”

Tijdens deze week leren jongeren vaardigheden om meer grip te krijgen op hun schermgebruik, betere keuzes te maken en bewust te genieten van media. Dit zijn op zichzelf waardevolle doelen. Jongeren hebben baat bij een gezonde schermtijd en het is belangrijk dat ze leren hoe ze op een positieve manier gebruik kunnen maken van media.

Als organisatie Yona voegen we aan de eerdergenoemde doelen de Bijbelse dimensie toe, met de vraag: „Hoe leef je in een digitale wereld trouw, bedachtzaam en wijs naar Gods Woord?” Een vraag die allereerst in elk christelijk gezin op tafel moet komen. Waarom is dat zo belangrijk?

Geestelijke impact

De digitale wereld is niet vergelijkbaar met andere moderne ontwikkelingen. Technologieën als elektriciteit of transportmiddelen hebben ons leven veranderd, maar digitale technologie doet meer dan dat: ze vormt ons denken, onze manier van communiceren en onze wijze van leven. Samuel James wijst in zijn boek ”Digital Liturgies” op deze geestelijke impact van technologie, die veel verder gaat dan wat we oppervlakkig zien. Daarnaast kan technologie op een verkeerde manier gebruikt worden en zelfs verworden tot een afgod. Hoe moeten we deze punten van James bezien?

Digitale technologieën vormen ons denken en veranderen onze waarneming van de realiteit. Dat gaat meestal ongemerkt. Wat we online tegenkomen, wat ons blijft boeien en datgene waar we ons urenlang mee bezighouden, dringt ons op subtiele wijze bepaalde (seculiere) normen, waarden en wereldbeelden op. Zonder dat we het direct doorhebben, worden we andere mensen doordat we digitaal leven en denken.

Een voorbeeld hiervan is de manier waarop sociale media en nieuwsplatforms onze kijk op geluk en succes beïnvloeden, zelfs als we geen expliciet ongepaste of antichristelijke inhoud bekijken. Door dagelijks blootgesteld te worden aan foto’s en verhalen van mensen die reizen, promoties krijgen, een prachtig huis hebben of altijd gelukkig lijken, kan ons denken onbewust veranderen. We kunnen gaan geloven dat geluk en succes vooral afhangen van uiterlijkheden, materiële welvaart en status.

Technologie als afgod

De Israëlieten hadden destijds het goud uit Egypte gekregen als een geschenk van God, maar in plaats van het goed te gebruiken, smolten zij het om tot een gouden kalf. Technologie is ook een gave van God. Bijbelverspreiding gaat bijvoorbeeld met behulp van technologie sneller, waardoor steeds meer mensen Gods Woord kunnen lezen. En toch, als we niet oppassen, leidt technologie ons juist van God af.

De Bijbel leert ons om altijd nuchter en waakzaam te zijn, dus ook ten aanzien van digitale technologie. Het is nodig dat we onze kinderen en jongeren toerusten om op een Bijbelse manier met deze technologie om te gaan. De digitale wereld is enorm aantrekkelijk en belooft ons dat ze ons helpt om ons ‘goed’ te voelen. De media voeden veelal ons verlangen naar het aardse. Maar daarmee trekt de technologie ons weg van Gods Woord.

Kritisch blijven

Als christenen zijn we dus geroepen om bewust en kritisch te kijken naar wat we consumeren. Wat we gebruiken, lezen en bekijken, moeten we altijd toetsen aan de vraag: draagt dit bij aan een leven tot eer van God en het welzijn van mijn naaste? Of zouden wij onze tijd en die van onze kinderen beter kunnen besteden? Dit zijn misschien confronterende vragen, maar ze leiden ons wel naar een diepere waarheid. Want mediawijsheid is geen kwestie van jezelf goed voelen, maar het gaat erom dat je het goede dóét – voor God én je naasten. Daarvoor hebben we de wijsheid van Boven nodig. Jakobus leert ons hoe we die kunnen ontvangen: „Indien iemand van u wijsheid ontbreekt, dat hij ze van God begere” (Jakobus 1:5a). Dat maakt ons (media)wijs!

De auteurs zijn verbonden aan Yona. Deze organisatie helpt jong en oud om internet, apps en sociale media op een bewuste en verantwoorde manier te gebruiken.