Honderdduizenden studenten –ze schreven zich in tussen 2015 en 2023– krijgen duizenden euro’s op hun rekening gestort. Wat is er aan de hand? Deze studenten konden als studiefinanciering een gunstige lening afsluiten. Wanneer ze de jaren daarna in goedbetaalde functies zouden profiteren van de hooggekwalificeerde kennis en vaardigheden die ze tijdens hun studie opdeden, konden ze de lening onder gunstige voorwaarden terugbetalen.

Geen wonder dat onze samenleving bol staat van slachtofferdenken

Niets mis mee, zou je zeggen. Deze jongeren kregen met het leenstelsel de kans om een waardevolle investering voor het leven te doen. Als ze wilden, zochten ze een bijbaantje om de hoogte van de schuld te beperken. Het besluit om de studiefinanciering zo te regelen was democratisch genomen. Uiteindelijk bleek het leenstelsel niet te voldoen en kwam de basisbeurs weer in beeld.

Deze studenten noemen zichzelf de pechgeneratie. Terecht. Ze hadden pech. Als ze eerder of later geboren waren, hadden ze kunnen profiteren van de basisbeurs. Zo leerden ze al tijdens hun studie dat je soms pech hebt in je leven en dat je daarmee moet leren dealen. Waardevol voor hun persoonlijke vorming.

Nu krijgen ze compensatie. Dat is een slecht signaal. Hebben studenten soms recht op een leven zonder pech en zonder pijn? Geen wonder dat onze samenleving bol staat van slachtofferdenken. En zolang de overheid blijft geloven in het sprookje van gelijke kansen voor iedereen gaat dat niet veranderen. Want een sprookje blijft het. Het ene kind groeit op in een warm gezin, het andere krijgt te maken met een vechtscheiding. De ene student heeft een prachtig eerste jaar, de andere kampt met onverwachte ziekte. Het ene kind wordt thuis gestimuleerd in taalontwikkeling, de allochtone ouders van het andere kind blijven thuis Arabisch spreken. Hoezo gelijke kansen?

Ik begrijp dat de studiefinanciering overheidsbeleid is en dat de overheid verantwoordelijkheid draagt voor besluiten uit het verleden. Maar hier is geen sprake van een fout, enkel van voortschrijdend inzicht. Beleidskeuzes pakken niet altijd uit zoals verwacht. Als daar compensatie voor wordt gegeven, kan ik er nog wel een paar noemen. Ik gaf jarenlang les in het basisonderwijs, waar de salarissen lager waren dan in het voortgezet onderwijs. Inmiddels vindt de overheid dat onderscheid niet meer te verdedigen en zijn de salarissen in het primair onderwijs fors gestegen. Waarom hebben de duizenden leerkrachten die vanuit dit perspectief jarenlang onderbetaald zijn geen recht op compensatie?

De enorme bedragen aan compensatie verhogen de belastingdruk. Zoals gezegd, ik betaal mee. Maar dan toch graag aan beleid dat bijdraagt aan een generatie die het weerbarstige leven veerkrachtig tegemoettreedt met een redelijke dosis incasseringsvermogen. Een samenleving met mentaal weerbare burgers levert op de lange termijn een veelvoud op van de miljarden die nu achteloos door DUO, de Dienst Uitvoering Onderwijs, worden uitgekeerd.

De auteur is mediator, coach, trainer en doet onderzoek naar conflicten in de christelijke gemeente.

Wisselende scribenten over ontwikkelingen in kerk en maatschappij