Een containerschip dat in het Panamakanaal past, past nu ook in de Nieuwe Sluis van Terneuzen. Wereldwijd zijn er slechts twee sluizen groter.
Eric Marteijn had nog zo gezegd dat plaatselijke pers niet hoefde te komen. Landelijke media besteedden in die tijd sowieso al niet veel aandacht aan de bouw van een nieuwe sluis in Terneuzen, waarvan hij projectdirecteur is. Voor de 11.000 kilo springstof waarmee in maart 2022 de oude middensluis aan gort zou worden geblazen, konden de lokale journalisten ook wel thuis blijven, dacht hij. Van die gecontroleerde explosie ging de omgeving heus niets merken. Non-spektakel gegarandeerd, zogezegd.
Maar een rekenfout zit in een klein hoekje. Nadat Marteijn een kilometer verderop zijn hele kantoor voelde trillen, werd de bouw van de nieuwe sluis in één klap groot nieuws. Vanuit de hele binnenstad kwamen schademeldingen. Tegenwoordig begint Marteijn altijd zelf maar over wat hij „de grootste tegenslag in de bouwperiode van zeven jaar”noemt. Ondanks dit voorval is het hele project relatief soepel verlopen.
Maar toen vrijdag de Bregaglia met zijn lading erts (eindbestemming staalproducent ArcelorMittal in Gent) als eerste bulkcarrier de Nieuwe Sluis passeerde, werd dat vooral een feestelijk moment. De aansluiting van de Westerschelde op het Kanaal van Gent naar Terneuzen is opgewaardeerd.
Vanaf een ander schip verrichten Koning Willem-Alexander en zijn Belgische ambtsgenoot Filip de openingshandeling. Hoog bezoek voor het sluizencomplex dat voor onze zuiderburen nog belangrijker is dan voor Nederland. De Gentse haven wordt hiermee toegankelijk voor veel grotere schepen. Dat is ook de reden dat de Vlamingen zo’n driekwart van de totale kosten (1,2 miljard euro) op zich hebben genomen. Vanaf nu kunnen bij hoog water zeeschepen van 366 meter lang, 49 meter breed en 14,5 meter diep vanaf de Westerschelde hun weg vervolgen richting het achterland.
Toekomstmuziek
Daarmee springt Terneuzen wereldwijd in het oog. Alleen de zeesluizen bij IJmuiden en Antwerpen zijn groter. Meteen daarna komen de sluizen bij het Panamakanaal en dus deze Nieuwe Sluis in Terneuzen. „Kleiner mocht deze ook niet worden", zegt Marteijn. „Het Panamakanaal is enorm belangrijk voor de internationale zeevaart. De sluizen in Centraal-Amerika zijn maatgevend voor de omvang van de huidige generatie vrachtschepen. Wat daar vaart, willen we ook hier een veilige doorgang bieden.”
Een dronefoto van de Nieuwe Sluis bij Terneuzen. beeld ANP, Jeffrey Groeneweg 
Een dronefoto van de Nieuwe Sluis bij Terneuzen. beeld ANP, Jeffrey Groeneweg 
De nieuwe sluis moet zorgen voor een betere toegang en vlottere doorstroming vanaf de Westerschelde naar het Kanaal Gent-Terneuzen. beeld ANP, Jeffrey Groeneweg 
De Vlaamse en Nederlandse overheid rekenen erop dat de bouw kan zorgen voor nieuwe economische activiteiten in de regio. beeld ANP, Jeffrey Groeneweg Dat betekent niet dat al die schepen nu al kunnen doorvaren tot Gent. De sluis van Terneuzen mag dan volledig zijn toegerust, dat geldt nog niet voor het hele traject. Het kanaal moet verder worden uitgegraven om schepen met de beoogde diepte toe te laten.
Bovendien ligt in België de Zelzatetunnel in de weg. Het dak van deze tunnel ligt slechts een meter onder het huidige kanaal en dient daarom ook te zakken. Dat is vooralsnog toekomstmuziek.
De Nieuwe Sluis is een van de drie sluizen op het Terneuzense complex. De kleinere Westsluis (voorheen de grootste) wordt straks gebruikt voor de binnenvaart, de Oostsluis daarnaast ook voor de recreatievaart. Binnenvaartschepen kunnen vanaf nu echter ook door de Nieuwe Sluis worden geleid, waardoor de wachttijden aanzienlijk korter worden. Dat is ook nodig.
„De op twee na grootste sluis ter wereld. Gewoon hier in Terneuzen” - Eric Marteijn, projectdirecteur
Voeren er vorig jaar nog 56.000 schepen door de sluizen, in 2040 zijn dat er naar verwachting 96.000. Marteijn: „De sluis mag dan vooral in het belang van Vlaanderen zijn, de Nederlandse binnenvaart profiteert volop mee. Zeker als straks in Noord-Frankrijk ook het Canal Seine-Nord klaar is en er een verbinding van Rotterdam naar Parijs ligt. Dan hebben we in Terneuzen echt deze capaciteit nodig."
Overwinningen
Dat de bouw van de sluis in Nederland wat is ondergesneeuwd door de ingebruikname van de nog grotere zeesluis in IJmuiden (bijna drie jaar geleden), maakt Marteijn niet tot een minder trots man. „Het systeem is bij alle grote sluizen min of meer hetzelfde, dus qua techniek lijken we erg op elkaar. Ik denk nu vooral terug aan wat we allemaal hebben overwonnen: de coronapandemie, onverwachte bodemverontreiniging, de oorlog in Oekraïne waardoor materialen niet altijd beschikbaar waren. En die plof dus. Als ik dronebeelden van enkele jaren geleden bekijk en zie wat er nu voor complex staat, dan hebben we iets heel bijzonders neergezet.”
Het is verleidelijk om daarbij alleen naar het formaat van de Nieuwe Sluis te kijken. Maar deze vormt tevens een onderdeel van de primaire waterkering, waarmee het achterland voor de komende eeuw beschermd moet zijn tegen de zeespiegelstijging.
Daarnaast helpt de Nieuwe Sluis bij forse regenbuien om overtollig water vanuit Vlaanderen de Westerschelde in te krijgen. Marteijn: „De sluis heeft meerdere belangrijke functies. Maar ik snap dat mensen het vooral over de grootte hebben. Het is ook bijzonder, de op twee na grootste sluis ter wereld. Gewoon hier in Terneuzen."
