Iran wil garen spinnen bij aanslag op Israël
Hamas wil de staat Israël vernietigen. De operatie van 7 oktober kreeg de naam ”Al-Aqsa Storm” om de oorlog in een breder, islamitisch verband te plaatsen. Zes factoren die invloed hebben op de mogelijke gevolgen ervan.
Het toenemende succes van de vredesgesprekken tussen Israël en een aantal islamitische landen is zo’n factor. Met de terroristische aanval op Israël probeerde Hamas de dynamiek waaraan Israël zo hard heeft gewerkt, om wederzijdse aanvaarding en relaties op te bouwen met een aantal van zijn Arabische buren, te vernietigen.
Die onderhandelingen hadden als bijwerking dat de Arabische steun voor de Palestijnse zaak in de afgelopen jaren op een laag pitje werd gezet. Eerst kwamen er, in 2020, de Abrahamakkoorden tussen Israël, de Verenigde Arabische Emiraten en Bahrein. Vandaag speelt de normalisatie van de betrekkingen tussen Israël, Saudi-Arabië en andere islamitische landen. Door deze ontwikkelingen zou de relevantie van de Palestijnen snel kunnen verdwijnen.
De nauwe banden van de Palestijnen met Iran maken hen geliefd bij slechts een paar andere Arabische landen, zoals Jemen en Syrië. Iran is een directe bedreiging voor Saudi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en andere landen die met Israël samenwerken. Deze oorlog zou daarin verandering kunnen brengen.
Energieproductie
Een tweede factor is dat politieke onrust erop zou wijzen dat Israël momenteel zwak is. De diepe, aanhoudende en zeer in de openbaarheid komende verdeeldheid binnen de Israëlische regering rond fundamentele bestuurskwesties wekte de indruk dat Israël niet in staat zou zijn om effectief op een aanval te reageren. Sommigen meenden dat die verdeeldheid tot diep in de leiding van de Israëlische defensiemacht (IDF) was doorgedrongen. Dat was tot op zekere hoogte waar, wat mede kan verklaren waarom de IDF en de Israëlische inlichtingendienst door Hamas verrast werden.
De toenemende energieactiviteiten van Israël spelen ook een rol. Die vormen een bedreiging voor andere energieproducenten, vooral Iran en Rusland. Het Tamarplatform van Israël in de exclusieve economische zone van het land in de oostelijke Middellandse Zee is nu een van de grootste aardgasproducerende faciliteiten.
Iraanse jeugd
Iran heeft een oorlog nodig om de islamisten ook elders aan de macht te houden. In de eerste plaats is Iran direct betrokken bij Hamas, de Palestijnse zaak en de oorlog tegen Israël. De geestelijke leiders van Iran hebben hun jeugd verloren en dat weten ze. Zoals de jongere generatie van Iran de revolutie begon, zo dreigen jongeren die nu ook te beëindigen. Er is geen economische toekomst voor hen. De geestelijken willen nu dat de Iraanse jongeren hun woede niet op hen maar op Israël richten.
Iran voelt zich in de tweede plaats bedreigd door de toenemende invloed van Israël in de regio en de islamitische wereld in het algemeen. Alleen met terreur, oorlog en dreiging denkt Iran relevant te kunnen blijven voor het buitenland. Hetzelfde geldt voor Hamas in Gaza, Hezbollah in Libanon en de Palestijnse Nationale Autoriteit op de Westelijke Jordaanoever.
Bedoeling Hamas
Een vijfde factor is dat Hamas Israël wilde uitlokken tot een overreactie, die vervolgens afbreuk zou doen aan Israëls relaties. Het doden en ontvoeren van jongeren is een tactische zet van Hamas, niet zozeer een strategische. Het doel van de terroristische aanval was niet om strategische communicatie te verstoren of de controle over belangrijke infrastructuur over te nemen. Integendeel, de slachting van honderden jongvolwassenen op een muziekfestival en de ontvoering van vrouwen en kinderen was bedoeld om een overreactie uit te lokken (althans naar Palestijnse normen) van de kant van de Israëli’s. De Palestijnen hebben niet de bedoeling om Israël als natie te verslaan, maar om de betekenis van Israël voor zijn regionale partners en de rest van de wereld te verminderen. Ook willen ze de anti-Israëlische sponsors van Hamas in Teheran en Moskou tevreden stellen.
Positie VS
De zwakte van Amerika is een zesde factor. Het vrijgeven van 5,6 miljard dollar aan bevroren Iraanse olietegoeden door de regering- Biden en het vrijlaten van vijf gedetineerden in de VS in ruil voor een paar gijzelaars worden gezien als een uiting van zwakte. Eerder was er al de desastreuze terugtrekking van Amerika uit Afghanistan, in 2021. Daardoor viel voor vele miljarden dollars aan militair materieel in handen van radicale islamisten. Verder zouden de verhullende poging van Amerika om een nieuwe nucleaire deal met Teheran te sluiten en de tweederangsbehandeling van de Amerikaanse regering door de Chinese communistische leiding ook wijzen op strategische zwakte in Washington.
Een oud Arabisch gezegde luidt: ”Een vallende kameel trekt veel messen aan.” Dat is precies de regering-Biden in de ogen van Teheran. Het lanceren van de oorlog is een weddenschap van Teheran dat het nog meer macht en invloed zal krijgen in de regio. Moskou hoopt dat de deelname van de VS aan een tweede oorlog het land verder zal verzwakken. Dat zou de zaak van Rusland in Oekraïne ten goede komen, evenals de zaak van China in de regio Azië en de Stille Oceaan.
Zullen Israël en de VS in staat zijn om de escalatie van deze oorlog te voorkomen? Er zijn redenen voor zowel twijfel als hoop.
De auteur is verbonden aan de judeo-christelijke denktank Inspiratio.