Hoe leggen we het telefoongebruik verder aan banden? Op diverse reformatorische scholen breken ze zich daar deze dagen het hoofd over.
Hoe directeur Arie Trouwborst van de Pieter Zandt scholengemeenschap het onlangs ingevoerde totaalverbod op mobiele telefoons ervaart? „Ik vind het een enorme verademing”, reageert hij met opluchting in zijn stem.
Het mes snijdt in zijn optiek aan meerdere kanten. Leerlingen kunnen zich beter concentreren op de lesstof én hebben meer oog voor elkaar. „Het is prachtig om te zien hoe scholieren in de pauze met elkaar praten. Sommigen nemen vanuit huis spelletjes mee. Leerlingen kunnen zich op het plein vermaken met voetbaltafels.”
Op alle reformatorische scholen is of wordt het gebruik van mobiele telefoons verder aan banden gelegd, leert een telefonische rondgang. Voorloper is het Zeeuwse Calvijn College. Daar dienen scholieren hun mobieltje al sinds 2021 thuis te laten of in een kluis te stoppen. „Leerlingen geven aan dat ze de pauzes en tussenuren nu gezelliger vinden”, blikte zegsvrouw Mariëlla Eggebeen eind vorig jaar in deze krant terug.
Alternatieven
Vanaf 1 januari is de smartphone in de klas in het voortgezet onderwijs in beginsel verboden, meldde onderwijsminister Robbert Dijkgraaf afgelopen zomer aan de Tweede Kamer. Voor onderwijsdoeleinden kan het mobieltje nog wel van pas komen in het klaslokaal. Onderwijsorganisaties hebben afgesproken op 1 oktober richtlijnen te hebben uitgewerkt voor dit zogeheten ”nee, tenzij”-beleid.
Als leerlingen hun mobieltje op school niet meer mogen gebruiken, is het van belang hen alternatieven te bieden, zegt Gerard Mulder, directeur onderwijs op de reformatorische Jacobus Fruytier scholengemeenschap (JFSG) in Apeldoorn. Die school doet per 1 januari het mobieltje in de ban, ook op het schoolplein en in de gangen. De locaties Uddel en Rijssen hadden al proefgedraaid. Afgelopen woensdag beraadde een werkgroep zich op het nieuwe beleid. „De aula krijgt een speciale chillplek. Ook willen we een technisch laboratorium inrichten. Daar kunnen leerlingen, bijvoorbeeld tijdens een vrij uur, zelf creatief aan de gang, bijvoorbeeld met een schilderij.”
Docenten bleken massaal voor inperking van het telefoongebruik te zijn, leerde een recent onderzoek van de JFSG. Leerlingen zijn er minder happig op, maar als puntje bij paaltje komt zien ook zij wel voordelen, zegt Mulder. „Ze reageren vaak eerst in de trant van: We worden beknot in onze vrijheid. Spreek je wat langer door, dan zien ze ook wel het nut van zo’n maatregel, zeker als die voor alle leerlingen geldt. Onder jongeren die al ervaring hebben met een verbod is de teneur vaak: De sfeer is zonder telefoon best gezellig.”
Het nieuwe beleid noopt ook het personeel op hun telefoongebruik te letten, zegt Mulder. „Docenten dienen voorbeeldgedrag te vertonen. Het is de bedoeling dat personeelsleden hun telefoon in principe niet meer in ruimtes gebruiken waar ook leerlingen zijn.”
Hoe geef je een telefoonverbod vorm? Daarover gaat personeel van de reformatorische scholengroep Driestar-Wartburg in gesprek, bijvoorbeeld op een studiedag op de Rotterdamse locatie Revius komende dinsdag. De scholengroep wil vanaf 1 januari op alle locaties het ”Thuis of in de kluis”-beleid invoeren. „Leerlingen volgen roosterwijzigingen vaak via hun telefoon. Als die binnenkort verboden is, zullen we via schermen moeten communiceren”, verklaart zegsman Lute-Geert Verdouw.
Pesten
Een algeheel telefoonverbod zorgt er niet alleen voor dat leerlingen zich beter kunnen concentreren en meer met elkaar in gesprek gaan, zegt Verdouw. Bijkomend voordeel is volgens hem dat de school meer grip krijgt op online pesten tijdens schooltijd. „Sommige leerlingen zitten elkaar dwars via bijvoorbeeld TikTok of Instagram. Dat pestgedrag zal met een verbod in ieder geval onder schooltijd veel minder voorkomen.”
Ook wijst Verdouw erop dat docenten op school bewuster met hun telefoon zullen moeten omgaan. „Er bestaat verschil tussen docenten en leerlingen, maar het kan niet zo zijn dat docenten op school wel volop hun mobiele telefoon gebruiken en daarmee het verkeerde voorbeeld geven.”
Sommige scholen in reformatorische kring twijfelen of ze de telefoon helemaal in de ban moeten doen. Zo is het Ichthus College in Veenendaal er nog niet helemaal uit. Zeker in de onderbouw dienen leerlingen nu al hun telefoon bij binnenkomst in de klas in een telefoonzak te stoppen, zegt bestuurder Jaap van Dam. „De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we met die regel in de bovenbouw soepeltjes omgingen, maar daar willen we dat voorschrift ook gaan handhaven.”
Docenten geven aan dat leerlingen doorgaans prima zonder mobieltje lessen kunnen volgen, merkt Van Dam. Al kan bijvoorbeeld de quizmogelijkheid via de toepassing Kahoot! handig zijn.
Hoewel op het Ichthus College de geesten steeds meer rijp lijken te zijn voor een algeheel mobielverbod, bestaat er nog aarzeling. „Een groepsapp binnen een klas is bijvoorbeeld best handig”, zegt Van Dam. „Als een les uitvalt, kunnen leerlingen elkaar via de telefoon snel informeren. We worstelen ook met de handhaving van een ”Thuis of in de kluis”-beleid. Tussen kwart voor acht en acht uur komen er 2100 leerlingen binnen. Hoe ga je controleren of die hun telefoon in een kluisje stoppen?”
Heikel
Aarzelingen zijn er ook op de CSG Prins Maurits in Middelharnis. De school weert al mobieltjes uit de klas, maar buigt zich nog over de vraag of dat verbod moet worden uitgebreid tot de hele school. „Een heikel thema”, zegt bestuurder Erik Olislagers. Feit is dat nu leerlingen het mobieltje „tussen de bedrijven door” massaal gebruiken. „Die telefoon zit aan hun hand geplakt.”
Veel leerlingen komen van buiten Middelharnis, en voor hen kan het handig zijn om bijvoorbeeld onder schooltijd het thuisfront via hun mobieltje te informeren over de terugreis, schetst Olislagers een dilemma.
Niet horen
Dat onderwijsminister Robbert Dijkgraaf het voortgezet onderwijs opdraagt per 1 januari 2024 de mobiel uit de klas te weren, verandert voor de Gomarus Scholengemeenschap eigenlijk niets, zegt bestuursvoorzitter Chris Flikweert. „Wij hebben de smartphone altijd al geweerd uit onze school. We willen die niet zien en niet horen. Overigens hebben zeker in brugklassen lang niet alle leerlingen een smartphone.”
Op het Van Lodenstein College is al „enige tijd” de regel dat de mobiele telefoon „stil en onzichtbaar” is in de klas, meldt zegsvrouw Joyce van der Heijden in een schriftelijke reactie. Soms is de telefoon tijdens een specifieke les nodig voor een opdracht, stelt ze. Voor leerlingen die om medische redenen een smartphone nodig hebben, wordt een „passende oplossing” gekozen.
De diverse locaties van het Van Lodenstein College hebben „eigen regelgeving” voor mobielgebruik buiten de klas, zoals op de gangen. „Die regels sluiten aan bij de doelgroep. Dit houdt in dat op een aantal locaties op een specifieke plek binnen de school of op het schoolplein de telefoon wel gebruikt mag worden.”
Wachten
Niet elke scholier legt zich neer bij een mobieltjesverbod. Verschillende reformatorische scholen nemen de telefoon van de leerlingen die de regels aan hun laars lappen in beslag tot het eind van de schooldag. „Ze krijgen de telefoon bij ons om half vijf terug. Dat kan betekenen dat leerlingen er een flink tijdje op moeten wachten”, zegt directeur Trouwborst van de Pieter Zandt. „Sommige leerlingen kiezen er zelfs voor de bus naar huis te pakken en hun telefoon pas de volgende morgen weer op te halen.”
