Oud-president Donald J. Trump moest op 13 juni voor een federale rechtbank in Miami (Florida) verschijnen. Daarmee stond de Amerikaanse constitutionele orde terecht. Met de aanklacht tegen een voormalige president wegens strafrechtelijke gedragingen, waaronder schendingen van de spionagewet, zijn we een nieuw politiek tijdperk binnengegaan. Ons hele systeem van gereguleerde vrijheid, een gedurende twee eeuwen opgebouwde politieke cultuur en de toekomst van onze natie staan op het spel.

Tien jaar geleden zou dit allemaal ondenkbaar zijn geweest. Nu lijkt een crisis onvermijdelijk. Waar we op dit moment voor staan, is een veel grotere uitdaging dan het voeren van een strafproces. Terwijl dit strafproces zich ontvouwt, staan we voor de enorme uitdaging om de natie en haar politieke cultuur bij elkaar te houden. Het maakt de zaken nog erger dat dit alles uitgerekend komt nu er presidentsverkiezingen voor ons opdoemen. En daar komt nog bij dat de zittende president van de Verenigde Staten, die in eind 2020 de toenmalige president Trump versloeg om het Witte Huis te winnen, de procureur-generaal benoemde die de speciale raadsman aanstelde die de aanklacht heeft ingediend. Er is trouwens een gerede kans dat Trump en Biden opnieuw tegenover elkaar staan tijdens de predidentsverkiezing in 2024.

Peter Baker van The New York Times legde de uitdaging kort en bondig uit toen hij schreef: „De eerste federale aanklacht in de geschiedenis tegen een voormalige president vormt een van de grootste uitdagingen voor de democratie waarmee het land ooit te maken heeft gehad. Deze vertegenwoordigt ofwel een bevestiging van het principe van de rechtsstaat dat zelfs de machtigsten ter verantwoording worden geroepen voor hun daden, ofwel het moment waarop een groot deel van het publiek ervan overtuigd raakt dat het systeem onherstelbaar is gecorrumpeerd door partijdigheid.”

„Heksenjacht”

De aanklacht tegen oud-president Trump is 49 pagina’s lang en omvat 37 misdrijven. Trump deed de aanklacht af als „belachelijk” en „ongegrond”. Hij zei tegen zijn aanhangers dat de aanklacht gewoon weer een „heksenjacht” is en waarschuwde: „Uiteindelijk komen ze niet achter mij aan. Ze komen achter jullie aan.”

De aanklacht is echter noch belachelijk, noch ongegrond. Jack Smith, de speciale aanklager die de aantijgingen indiende, is ervaren. Hij bracht een zogenaamde ”sprekende tenlastelegging” uit. Dat betekent dat de aanklacht de beschuldigingen toelicht, een zekere mate van publieke uitleg biedt en bewijsmateriaal onthult. De ”sprekende aanklacht” van Smith was een virtuele schreeuw. Ons rechtssysteem zal dit proces volgens de regels van de rechtsstaat tot een goed einde moeten brengen.

Het bewijsmateriaal dat aan het publiek is voorgelegd (inclusief zaken die al bekend waren voordat de aanklacht werd ingediend) biedt niettemin een vernietigend portret van wangedrag, roekeloosheid, bizar ”showmanship” en vermoedelijke belemmering van de rechtsgang. Al deze zaken brachten de verdediging van het land in gevaar en konden ernstige internationale gevolgen hebben. De bewijsvoering, waar ook het publiek nu van afweet, onthult het falen van de voormalige president om de veiligheid van Amerika te garanderen. Ze onthult ook de onwil van Trump om scheiding aan te brengen tussen zijn persoonlijke belangen en de belangen van de natie.

Hillary Clinton

De aanklacht is dus geen heksenjacht. Er zijn echter ook andere dimensies, die we niet over het hoofd moeten zien. Biden en Trump stonden tegenover elkaar tijdens de presidentsverkiezingen van 2020. Trump verloor het Witte Huis aan Biden, maar betwistte vervolgens de uitkomst door middel van een ongekende reeks acties.

En nu naar donderdagavond 8 juni 2023. Een speciale aanklager die fungeert als verlengstuk van Bidens ministerie van Justitie dient bijna veertig strafrechtelijke aanklachten in tegen de man die op dit moment ook Bidens meest waarschijnlijke tegenstander is bij de presidentsverkiezingen van 2024. Dus de regering van de zittende president gaat diens voormalige (en toekomstige) tegenstander, die ook nog eens de voormalige president van de VS is, vervolgen. Dit zou een prima sciencefictionverhaal kunnen opleveren. In het echte leven is zo’n situatie echter een ramp. En de wereld kijkt toe.

Maar er is meer… Diezelfde president Biden bleek ook geheim materiaal te hebben achtergehouden nadat hij zijn ambt als vicepresident had afgelegd (hij was vicepresident onder president Obama, van 2009 tot 2017). Sommige geheime stukken werden ongelukkigerwijs aangetroffen in de buurt van de populaire Corvette van de president. Er wordt een apart onderzoek uitgevoerd naar de documenten van Biden, maar er is nog geen aanwijzing voor een aanklacht.

En hoe zit het met Hillary Clinton, de Democratische presidentskandidate die in 2016 door Trump verslagen werd? Zij bleek de nationale veiligheid in gevaar te hebben gebracht door een onafhankelijke e-mailserver te gebruiken voor duizenden berichten. De FBI adviseerde geen strafrechtelijk aantijgingen in te dienen tegen Hillary Clinton. En dat gebeurde ook niet.

„Schade aan democratie”

Deze overwegingen betekenen niet dat de zaken van Trump, Biden en Clinton gelijkwaardig zijn. Ze maken wel duidelijk dat degenen die de aanklacht indienen argumenten voor de beschuldiging moeten leveren. Dat geldt zowel voor de rechtbank van de publieke opinie als voor de officiële rechtbank. En dat alles speelt nu, aan de vooravond van presidentsverkiezingen waarin Biden en Trump vooralsnog een hoofdrol spelen.

De redacteuren van de Wall Street Journal hebben zeker gelijk als ze, met inachtneming van de nodige overwegingen, het volgende verklaren: „Als de aanklagers denken dat dit hen zal vrijwaren van de politieke gevolgen van hun beslissing om de heer Trump aan te klagen, hebben ze niet in de gaten wat ze hebben ontketend.” En verder: „De grootste ironie van het tijdperk van Trump is dat, ondanks al zijn schendingen van democratische normen, zijn waanzinnige tegenstanders ook zelf aanzienlijke schade aan de democratie hebben toegebracht en dat nog steeds doen.”

We kunnen alleen maar bidden dat Amerika’s verbintenis met de rechtsstaat standvastig genoeg zal blijven om ons door de komende lange maanden te loodsen. Want als we niet goed door deze test heen komen… God helpe ons.

De auteur is rector van het Southern Baptist Theological Seminary in Louisville.
Bron: World Magazine