De Amerikaanse oud-president Donald Trump liet dinsdag stevige verbale geselingen neerdalen op de rechterlijke macht vanwege de 37 aanklachten die hij aan zijn broek kreeg. „Deze dag zal de geschiedenis ingaan als een dag van schade”, fulmineerde hij tijdens een toespraak op een golfbaan in New Jersey. Het tegen hem geopende proces bestempelde hij als „een politieke vervolging, net als in een fascistische of communistische staat; een poging om opnieuw een verkiezing te vervalsen en zo de Amerikaanse democratie te vernietigen”.
De uithalen van Trump naar het justitieel systeem zijn niet nieuw. Volgens de oud-president is er nu echter een grens overschreden, omdat hij zich inmiddels kandidaat heeft gesteld als presidentskandidaat van de Republikeinse Partij en de meeste kans maakt dat ook daadwerkelijk te worden. Welke gevoelens dat bij zijn achterban ook oproept, juridisch onschendbaar maakt dit gegeven hem niet.
Duidelijk is dat de federale aanklacht tegen Trump ongekend is. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat een voormalig president van de Verenigde Staten op deze wijze wordt vervolgd. Trump legt de schuld hiervoor direct bij president Joe Biden neer. „Het is triest om te zien hoe een corrupte president zijn politieke opponent laat arresteren op basis van valse beschuldigingen”, zei hij. Daarmee speelt hij de verdenking van partijdigheid volop uit en dat kon hem nog wel eens veel bijval opleveren.
Bij de rechterlijke macht ligt daarom een grote verantwoordelijkheid. In het uiterst gepolariseerde Amerika staat er met deze aanklachten veel op het spel. Justitie heeft de hoge opdracht iedereen, zonder aanzien des persoons, te dagen als daar reden toe is. De aanklachten tegen Trump die openbaar zijn gemaakt, vormen serieuze grond voor rechtsvervolging. De rechterlijke macht doet dus simpelweg waartoe zij er is door Trump te dagen.
Justitie zal echter werk moeten maken van hun communicatie rond andere soortgelijke incidenten. Ook bij Biden zijn geheime documenten gevonden, hoewel een belangrijk verschil is dat hij ze niet achterhield, zoals Trump ondanks aanmaningen deed. Wanneer er bij Biden niet tot rechtsvervolging wordt overgegaan, is goede verantwoording cruciaal.
Buiten kijf staat dat Trump met zijn retoriek rond de rechtsspraak met vuur speelt. De rechtsstaat is een fundamentele bouwsteen van een democratische samenleving. Niet de rechterlijke macht doet met dit proces een poging „de Amerikaanse democratie te vernietigen”, maar Trump zelf morrelt aan de basis van de Amerikaanse samenleving.
Het is zonder meer zorgwekkend dat de rechtsstaat steeds meer onder druk lijkt te staan, ook buiten Amerika. De rechterlijke macht is niet onfeilbaar, maar basaal voor het goed functioneren ervan is het vertrouwen dat zij onpartijdig oordelen velt. Wie de rechterlijke macht beschuldigt van politieke vooringenomenheid of, zoals recentelijk in België, van klassenjustitie, moet met zware bewijzen komen.
