Kerkrecht biedt meer dan gesprek alleen
De kop boven het artikel over de afstudeerscriptie van Daniël Schut (RD 23-05) is de spijker op z’n kop. De huidige problemen in de CGK zijn namelijk onderdeel van een diepere, geestelijke crisis. Het gereformeerd kerkrecht heeft hierbij wel degelijk waarde en biedt meer dan alleen gesprek.
Als eerste wijzen we op het rapport ”kerk-zijn”, dat diende op de laatstgehouden generale synode en is verwerkt in het besluit ”vrouw en ambt”. Hierin wordt met Schrift en belijdenis het goed recht van de gereformeerde kerkregering onderbouwd. Ook is inzichtelijk gemaakt dat deelname aan het kerkverband niet vrijblijvend is, alsof een kerkenraad per besluit kiest om zich al dan niet daaraan te onderwerpen. Integendeel, elke ambtsdrager heeft voor Gods aangezicht belooft „in alles te handelen naar de geldende kerkorde en de verdere bepalingen en besluiten van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Nederland”. Overtuigend is ook uiteengezet dat er geen goede weg uit de impasse is als kerken voortgaan in het zich distantiëren van kerkelijke besluiten. De auteurs van het rapport ”kerk-zijn” schrijven: „Omdat in het varen van een eigen koers het vertrouwen in het verband van kerken opgezegd wordt, en omdat het strijdig is met de belofte zich te voegen naar besluiten van meerdere vergaderingen, is het onontkoombaar te spreken over zonde en de noodzaak van vermaning en bekering.”
Vervolgens moet naar onze overtuiging ook gezegd worden dat de kwestie vrouw en ambt niet alleen raakt aan de kerkregering, maar ook aan het verstaan en het gezag van de Schrift. Het is geen toeval dat een andere visie op vrouw en ambt meestal samengaat met een andere visie op bijvoorbeeld homoseksualiteit. Dat is ook logisch, want de cultuur en de context van vandaag zijn dan medebepalend in wat de Schrift gezaghebbend spreekt. Dat het daar scharniert, blijkt hieruit dat zowel voor- als tegenstanders van vrouw en ambt het in grote mate eens zijn over de uitleg van de Schriftgegevens, maar dat de wegen uiteengaan bij de verwerking en toepassing. In 1998 én 2019-’22 zijn op dit ”hermeneutische verstaan” indringende vragen gesteld bij het minderheidsstandpunt. Op het spel staat dit: geloven wij werkelijk dat we de Heilige Schrift blijvend ontvangen als „heilig en canoniek, om ons geloof daarnaar te reguleren, daarop te gronden en daarmee te bevestigen” omdat deze de „wil van God volkomen bevat” (NGB artikel 5 en 7)? Dat is geen bijzaak, maar raakt het voornaamste kenmerk van de kerk: het Woord. Voor veel gemeenten en kerkleden is de nood hoog: blijven wij nog echt gereformeerd?
Vrederecht
Weging van deze noties van kerkregering en hermeneutiek brengt tot verdergaande conclusies dan die van broeder Schut. Als het onderlinge vertrouwen is geschonden, ambtelijke ja-woorden zijn gebroken, de kerken richting een scheuring geforceerd worden en de belijdenis op het spel staat, is kerkordelijk ingrijpen noodzakelijk. Naar onze overtuiging is hier sprake van grote openbare zonde. Ingrijpen is op grond van het gereformeerde kerkrecht wel degelijk mogelijk en is in de geschiedenis van de CGK ook voorgekomen. Dergelijke zonden zijn na indringend gesprek en ernstig vermaan uiteindelijk reden voor censuur over ambtsdragers (art. 79-80 KO). In deze lijn heeft de laatstgehouden synode zich ook uitgesproken: „dat volhardend afwijken van kerkelijke besluiten op punten waar het gezamenlijk verstaan van de Schrift in het geding is, op zichzelf reden voor censuur over ambtsdragers is”. De komende synode buigt zich hier opnieuw over, voor de praktische uitwerking en ingediende revisieverzoeken.
We staan als CGK opnieuw voor een belangrijk synodejaar. Ons gebed is dat de kerken bij het Woord bewaard blijven én weer opnieuw woord leren houden naar elkaar. Dan is kerkrecht niet maar een oplossing die orde en rust brengt in de spanningen, maar dient het als vrederecht de kerken.
De auteurs zijn predikant in de cgk van respectievelijk Culemborg en Urk (Maranatha) en lid van het Christelijk Gereformeerd Beraad.
