De kerk is aan zet om voor veilige cultuur te zorgen
Trauma’s van seksueel misbruik kunnen de aansluiting in de kerk en zo bij Gods Woord ernstig belemmeren. Daarom moet de kerk een veilige omgeving zijn waarin alles bespreekbaar is.
„Het was nooit in haar opgekomen dat iemand haar niet zou geloven, maar dat gebeurde wel”, vertelt Anneloes van ’t Licht in een interview (EO) naar aanleiding van de documentaire ”Ik was een kind”. Geeft dit iets weer van het oprechte vertrouwen dat zij had in haar broers en zussen? In haar vader? Maar vooral: in de kerk?
In de documentaire vertelt Anneloes over de worsteling die zij in haar leven heeft ervaren na seksueel misbruik. De impact van misbruik in het gezin en in de kerk komt duidelijk naar voren. De documentaire roept bij ons als omstanders allerlei vragen op.
Dat lezen we ook in het artikel ”Hoe kan leraar naast slachtoffer staan? Cursus omgaan met seksueel misbruik voor Hoornbeeck College Goes” (RD 2-4). Daarin stelt een docent de vraag aan een slachtoffer van seksueel misbruik: „Wat doet zo’n traumatische gebeurtenis met je godsbeeld?” Daarin heeft de kerk een rol. De vraag onderstreept de noodzaak van zorgvuldig handelen in de kerk. Elk gemeentelid zal immers beamen dat het zijn diepste wens is dat alle kinderen en jongeren van de kerk opgroeien tot eer van God en in liefde voor hun naaste.
Victim blaming
We weten dat seksueel misbruik verboden is. De wetgeving wordt steeds beter omschreven, waardoor daders beter berecht kunnen worden. Het blijft staan dat de trauma’s van seksueel misbruik de aansluiting in de kerk en daarmee bij Gods Woord ernstig kunnen belemmeren. Het lijkt of het ons, omstanders, steeds weer overkomt en dat het niet lukt om weg te blijven van ”victim blaming” (een slachtoffer de schuld in de schoenen schuiven).
Steeds vaker hebben jeugdleiders in de kerk vragen over seksualiteit en grensoverschrijdend gedrag
Dat zijn goede redenen om ons in te zetten om drempelverlagende maatregelen te nemen en veiligheid zo goed mogelijk te waarborgen. In het besef dat er altijd zaken onder de radar blijven.
Vertrouwenspersonen
Kerken hebben de functie van vertrouwenspersonen vaak goed geregeld. Personen die een luisterend oor bieden en bij wie elk gemeentelid terechtkan met zijn verhaal, zonder waarheidsvinding. Zodat iemand echt gehoord en gezien kan worden binnen de kerkelijke gemeenschap. Een heel waardevolle functie en inmiddels onmisbaar.
Een onthulling zal sneller plaatsvinden bij iemand die je vertrouwt dan bij een speciale vertrouwenspersoon
Steeds vaker horen we bij Chris en Voorkom echter dat jeugdleiders vragen hebben over het thema seksualiteit en grensoverschrijdend gedrag. Omdat zij met signalen worden geconfronteerd en in de media berichten hierover lezen.
Het belang van jeugdleiders (en gemeenteleden) die een relatie hebben met kinderen en jongeren is groot. Bij zulke volwassenen ervaren kinderen en jongeren namelijk veiligheid. En die veiligheid verlaagt de drempel, waardoor onthullingen eerder gedaan kunnen worden. Een onthulling zal sneller plaatsvinden bij iemand die je vertrouwt dan bij een speciaal aangestelde vertrouwenspersoon. Hoe kan een jeugdleider of een gemeentelid na zo’n onthulling dan zorgvuldig handelen en een steunende omstander zijn?
Organiseer veilig jeugdwerk
Het organiseren van veilig jeugdwerk draagt bij aan een veilige cultuur in de kerk. Dat vraagt kennis van de problematiek en de vaardigheid om zorgvuldig te handelen. Daarom roepen we op: kerk, kom in actie! Laat gemeenteleden die hierover de kennis bezitten meedenken en zorg dragen voor een preventief beleid. Geef aan hen de ruimte en het vertrouwen om na te denken over beleid en handelingsprotocollen.
Versterk de gemeenschap
Veilig jeugdwerk is niet enkel iets voor de vertrouwenspersoon en jeugdleiders. Iedereen in de gemeente, jong en oud, heeft bij te dragen aan een veilige cultuur. Dat vraagt aansturing, bijvoorbeeld vanuit een commissie jeugdwerk of commissie veilige kerk. Duidelijke regels en kaders geven gemeenteleden steun en daardoor kunnen ze zorgvuldig handelen. Waardoor de zorg voor dader en slachtoffer geregeld wordt.
Handel transparant en maak het beleid zichtbaar, ook bij kinderen en tieners. Bespreek het op catechisatie en in het jeugdwerk. Zodat kinderen en tieners ervaren: bij ons in de kerk mag overal over gepraat worden.
De auteurs, werkzaam bij Chris en Voorkom, adviseren en trainen kerken voor veilig jeugdwerk.
