De prognose van het Planbureau voor de Leefomgeving is dat de bevolking van Nederland tot 2035 met een miljoen mensen groeit en dat daarvan bijna driekwart terecht zal komen in grote en middelgrote steden, terwijl kleinere gemeenten aan de rand van het land krimpen.

Paradoxaal genoeg zijn plattelandsbewoners gemiddeld genomen juist gelukkiger dan stedelingen, zo blijkt uit mijn onderzoek door een representatieve steekproef in Nederland. Ze waarderen hun eigen kwaliteit van leven met een hoger rapportcijfer en ze ervaren een hoger emotioneel welzijn. Het geluk van dorpelingen hangt tussen dat van plattelandsbewoners en stedelingen in. Het is dan ook niet verrassend dat uit de ”Atlas voor Gemeenten” blijkt dat de gemeenten met het laagste gemiddelde geluk in de periode 2001-2015 vier grote steden zijn: Rotterdam, Amsterdam, Arnhem en Den Haag.

Op rijafstand

Het geluksverschil wordt gedeeltelijk verklaard doordat relatief ongelukkige demografische groepen, zoals alleenstaanden en mensen met een migratieachtergrond, vaker in steden wonen. Het wordt echter ook gedeeltelijk verklaard door karakteristieken van de stedelijke leefomgeving. Steden bieden voordelen, zoals een groter aanbod van voorzieningen, uitgaansgebieden en winkels. Steden hebben echter ook veel nadelen, waaronder meer files en vervuiling, hogere huizenprijzen, meer criminaliteit, een lagere sociale cohesie en een minder groene omgeving. De voordelen wegen doorgaans niet op tegen de nadelen wanneer geluk als graadmeter wordt gebruikt. Dit komt ook doordat voor de meeste plattelandsbewoners een dorp of stad op een redelijke rijafstand is, waardoor ze met enige moeite alsnog van de voorzieningen van de stad kunnen profiteren.

Men is gemiddeld genomen gelukkiger op het platteland, ongeacht het geslacht, het opleidingsniveau en de gezinssituatie. Toch is niet iedereen gelukkiger op het platteland. Jongvolwassenen, 60-plussers en mensen met bovengemiddelde inkomens zijn doorgaans even gelukkig in de stad als op het platteland. Jongvolwassenen hechten doorgaans meer waarde aan uitgaansgelegenheden, die vaker in de stad te vinden zijn, en mensen met bovengemiddelde inkomens zijn beter in staat om een betaalbare woning te vinden in de stad.

Bij het maken van woonplaatskeuzes wordt het belang van de voordelen van het platteland vaak onvoldoende gezien. Mensen onderschatten de betekenis van aspecten die niet tastbaar en niet goed zichtbaar zijn, zoals de sociale omgeving. Ook is het makkelijker om de keuze voor tastbaardere voordelen, zoals meer voorzieningen, tegenover jezelf en anderen te verantwoorden. Deze onderschatting is een belangrijke reden dat de verstedelijking doorzet, ondanks het grotere geluk op het platteland. Voor woningzoekenden is het belangrijk om rekening te houden met deze natuurlijke denkfout.

Het is raadzaam om de verstedelijking af te remmen, met name de groei van de grote steden. Nederlanders zijn gelukkiger in kleinere steden dan in grote steden. Kleinere steden hebben wel de voordelen van de stad, namelijk goede voorzieningen (zoals een levendig uitgaansgebied), maar in mindere mate de nadelen, zoals criminaliteit. Wel zal het afremmen van de verstedelijking leiden tot drukkere wegen, omdat plattelandsbewoners vaker de auto gebruiken in bijvoorbeeld het woon-werkverkeer. Ook kunnen de geluksvoordelen van het platteland verdwijnen als de toestroom naar het platteland te groot wordt.

Eenzaam

De sleutel tot gelukkiger steden is het tegemoetkomen van het relatief grote aantal stedelingen die niet goed in hun basisbehoeften kunnen voorzien. Stedelingen leven vaker in armoede, zijn vaker eenzaam en voelen zich minder veilig. Gemeenten moeten juist die problemen aanpakken. Projecten waarmee dat wordt gedaan, leveren doorgaans het meeste geluk per geïnvesteerde euro op. Gemeenteraden dienen ook te investeren in groen. Kleinschalige natuur, zoals parkjes en bomen langs de weg, blijken mensen al een boost in geluk te geven.

Dorpsgemeenten staan voor andere taken. Investeringen in betere voorzieningen in de nabije omgeving, zoals sportfaciliteiten, en goede verbindingen met naburige dorpen en steden zijn effectief. Die goede verbindingen zorgen ervoor dat makkelijker kan worden geprofiteerd van de voordelen van de stad.

Sociale media

We stelden op onze sociale mediakanalen de vraag aan onze volgers of zij liever in een dorp wonen of in een stad.

Facebook Poll | Woon je liever in een stad of in een dorp?

Instagram Vraag | Wonen in een dorp of in een stad?

De auteur is onderzoeker bij het geluksinstituut van de Erasmus Universiteit Rotterdam.