Sinds 2014 kunnen mannen die als vrouw door het leven willen gaan hun geboorteakte laten aanpassen. Datzelfde geldt natuurlijk voor vrouwen die als man willen leven. (Het is namelijk biologisch gezien nooit wetenschappelijk bewezen dat er van geslacht veranderd kan worden.) Maar daarvoor is wél een zogenaamde ”deskundigenverklaring” van een psycholoog of arts nodig. Het kabinet wil daarvan af. Wie wil, moet voortaan gewoon naar het gemeentehuis kunnen stappen om zijn of haar geslacht te laten wijzigen, zonder dat daar kosten aan verbonden zijn.

„Emancipatie”

Met deze wetswijziging wil het kabinet „een bijdrage leveren aan de verdere emancipatie van transgenders.” Dit zou een speerpunt van het kabinet zijn. Merkwaardig, omdat dit voorstel niet voorkomt in het regeerakkoord van het kabinet. Het voorstel dook vorig jaar plotseling op bij een evaluatie van de Transgenderwet. Het is een overwinning voor lhbti-lobbyclubs, die altijd al van de deskundigenverklaring af wilden. Het kabinet heeft die wens ingewilligd en wil de wet nu snel door de Tweede Kamer loodsen.

Die haastige spoed is niet goed. Hier is bepaald geen sprake van zomaar een kleine, technische wijziging van de wet. Er gaat echt een wissel om. Tot nu toe gaat de overheid uit van het principe dat iemands geslacht vaststaat, tenzij het tegendeel bewezen is. Als iemand zich toch anders wil noemen, dan kan dat, maar alleen als daar een gespecialiseerde arts of psycholoog aan te pas komt. Logisch, want zo’n verandering heeft veel impact. Niet alleen op de persoon zélf, maar ook op iedereen in zijn/haar omgeving.

De regering stelt nu voor om de ”bewijslast” in vrijwel alle gevallen te schrappen. Het kabinet schrijft: „Gender is niet voor iedereen een vaststaand gegeven. Een mensenleven kent vele wendingen.” De regering geeft hiermee aan dat zij bij geslachtsregistratie straks volledig blindvaart op de wil van de persoon in kwestie. Dat dit wel heel subjectief is - en de menselijke wil is ook nog eens erg veranderlijk - doet er niet meer toe. Het kabinet zegt: of je vrouw of man bent, bepaal je helemaal zelf. Je gevoel geeft de doorslag, niet je genen of hoe je eruitziet. Het is een ongekende stap.

Gewetensbezwaren

Voorstanders van het schrappen van de deskundigenverklaring redeneren dat dit vergelijkbaar is met het hebben van gewetensbezwaren.

Het klopt dat we in Nederland oog hebben voor mensen die zich beroepen op hun geweten. Denk aan dienstweigeraars. Maar zoiets moet volgens de wet altijd met redenen zijn omkleed. Ook toetst een commissie van advies of er inderdaad sprake is van ernstige gewetensbezwaren. Datzelfde geldt voor gemoedsbezwaarden met betrekking tot verzekeren. Ook daarbij geldt dat eerst terdege wordt nagegaan of iemand ook écht gewetensbezwaren heeft en niet net doet alsof, om op die manier het betalen van premies te ontduiken.

Felle kritiek

Het schrappen van de deskundigenverklaring brengt risico’s met zich mee. Mensen met kwade bedoelingen kunnen gemakkelijk misbruik maken van de Transgenderwet. Een man kan zich op papier in een vrouw veranderen. Hij kan op die manier toegang krijgen tot plaatsen waar (jonge) vrouwen zich voorheen veilig konden voelen, zoals vrouwenkleedkamers en -toiletten, maar ook blijf-van-mijn-lijfhuizen. Het is dan ook begrijpelijk dat juist uit de hoek van degenen die zich inzetten voor de belangen van vrouwen heftige en felle kritiek klinkt op het voorstel van het kabinet.

En wat te denken van de positie van kinderen? Dan hebben we het niet eens over kinderen van wie een van de ouders zich laat veranderen, maar over kinderen die zélf op het idee zouden kunnen komen om naar het gemeentehuis te stappen om hun geslacht te laten veranderen. Het kabinet stelt voor om jongeren onder de 16 jaar ook het recht te geven zich te laten veranderen. Dat moet dan via de rechter, maar zonder ook maar enig contact met een arts of psycholoog.

Nogmaals: het gaat over kinderen. Kunnen zij overzien wat de gevolgen zijn van hun keuze? Is dit écht in het belang van kinderen? Wij hebben zo onze twijfels. Sterker nog, we vinden dit onbegrijpelijk.

Het voorstel van het kabinet ligt op dit moment nog ”ter consultatie” bij het Nederlandse volk. Tot en met woensdag mag iedereen zijn mening spuien. Het zou mooi zijn als we van die mogelijkheid gebruik zouden maken. Lukt dat niet nu al, dan kunnen we onze stem laten horen als de Tweede Kamer erover moet beslissen. Laten we meehelpen om deze risicovolle wetswijziging in de prullenbak te krijgen. >>internetconsultatie.nl/wijzigingvermeldinggeslacht

De auteurs zijn respectievelijk voorzitter en bestuurslid van GezinsPlatform.nl