„Van enige toenadering was nog nauwelijks sprake.” De laatste zin van het boek ”Sayang é” over de Molukse gemeenschap laat zien hoe die vaak diepgaand verdeeld is.
De zin tekent de gespannen omstandigheden waaronder het Molukse volk vaak heeft geleefd. Recente bron van onenigheid was de herdenking ”70 jaar Molukkers in Nederland” in 2021. De twist ging niet over de opzet van de herdenking. De organisatoren wilden laten zien hoe de ontvangst van de militairen en hun gezinnen in 1951 eruit had moeten zien: niet een kil onthaal en ontslag uit militaire dienst, maar een warm welkom omdat de Molukkers het Nederlandse bewind in Indië zo trouw hadden gesteund. Er klonk echter kritiek omdat premier Rutte wel was uitgenodigd en de regering in ballingschap van de Zuid-Molukse republiek RMS en andere Molukse organisaties niet. De herdenking werd uitgesteld.
Sylvia Pessireron –in 1958 in het Molukse woonoord van Breskens geboren– schildert in haar boek ”Sayang é” hoe het de 12.500 Molukkers verging die in 1951 in Nederland arriveerden. Hun ongewilde ballingschap zou kort duren, maar slechts een enkeling is teruggegaan naar Indonesië. Veel Molukkers hadden aan Nederlandse zijde gevochten in het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger. Ze mochten niet terug of wilden niet leven onder Indonesisch bewind.
Ze zagen hun eilanden nooit terug. „Het verdriet van de ouders die hun vaderland en familieleden moesten achterlaten werd de woede van hun kinderen”, stelt Pessireron. Het mondde in de jaren zeventig uit in gijzelingsacties. Die zijn recent nog weer voor het voetlicht gebracht door een rechtszaak over het doden van Molukse treinkapers door Nederlandse mariniers.
”Zeventig jaar Molukkers in Nederland en op Maluku”, is de ondertitel van het boek, maar de schrijfster presenteert eerst de voorgeschiedenis. Hoe het de Molukkers zowel in Nederland als op de Molukken verging, beschrijft ze aan de hand van de vele interviews die ze afnam. Over de overtocht, het leven in de barakkenkampen, de acties in de jaren zeventig, de wijdverspreide drugsverslaving en de veerkracht om het leven opnieuw vorm te geven. Maar ook over de bloedige burgeroorlog tussen christenen en moslims die de Molukkers op Maluku verscheurde. Intussen wordt in Indonesië elke poging om het ideaal van een zelfstandige republiek onder de aandacht te brengen, nog steeds hardhandig de kop ingedrukt. De martelingen waaraan opgepakte Molukkers worden blootgesteld, worden tot in detail weergegeven.
Pessireron beschrijft de ontwikkelingen tot de huidige dag toe. De inspanningen om de verdwijning van de Molukse woonwijken te voorkomen. De oprichting van de stichting Molukkers bij de Krijgsmacht in 2019. De plaatsing van monumenten als eerbetoon aan de eerste generatie, in 2019 nog in Tiel, in 2021 in Alphen aan den Rijn en Cuijk. De eerste generatie die haar geboortegrond nooit terugzag. Zeventig jaar ballingschap tegen wil en dank.
Boekgegevens
”Sayang é. Zeventig jaar Molukkers in Nederland en op Maluku”, Sylvia Pessireron; uitg. Walburg Pers; 249 blz.; € 24,99
