Het eiland Lampedusa, ten zuiden van Sicilië, heeft te kampen met een gestaag toenemende stroom vluchtelingen uit Noord-Afrika. De toename houdt mede verband met de politieke en economische situatie in Tunesië en indirect ook met de oorlog in Oekraine.
Een kleine vloot van vissersboten, rubbervlotten en zeilschepen boordevol migranten vertrekt dagelijks vanaf de Tunesische en Libische kust richting Lampedusa, de toegangspoort tot Europa. Een deel slaagt erin de oversteek te voltooien, anderen lijden onderweg schipbreuk, waarbij regelmatig mensen het leven laten.
De overigen worden opgepikt door de Italiaanse kustwacht en particuliere organisaties als Sea Watch. Vervolgens komen zij terecht in de zogenaamde hotspot op de noordpunt van het eiland, uit het zicht van de toeristen die in de vakantiemaand augustus massaal de hotels en stranden van het eiland bevolken. Vandaar worden ze overgebracht naar Sicilië, en vervolgens verdeeld over heel Italië.
Maar het aantal veerboten is beperkt, ondanks de inzet van extra schepen van de kustwacht. Daardoor telt het kamp, dat ingericht is voor 350 personen, er nu meer dan 2000, van wie de meeste op de bodem slapen in erbarmelijke hygiënische omstandigheden. De noodsituatie is het gevolg van een gestage groei van het aantal migranten in de afgelopen maanden.
Tussen 1 januari en 29 juli 2022 werden 39.285 migranten ontscheept in Zuid-Italië, van wie het merendeel aankwam via Lampedusa. In het coronajaar 2020 waren het in dezelfde periode 13.000 en vorig jaar 28.000. Dat is nog heel wat minder dan de circa 200.000 per jaar die in de jaren na de Arabische Lente arriveerden, maar de trend is stijgende.
Rusland
De huidige stroom betreft deels de ‘normale’ toevloed in de zomermaanden, wanneer bij mooi weer en vlakke zee ook niet zeewaardige zelfgemaakte bootjes de overtocht kunnen maken. Maar er spelen ook politieke factoren een rol. Vanuit Tunesië kwamen in afgelopen twaalf maanden ruim 20.000 bootmigranten aan, circa 5000 meer dan in het jaar daarvoor.
De meeste worden gedreven door de beroerde economische toestand van het land, waar 40 procent van de jongeren werkloos is en het toerisme sinds de covidpandemie is ingestort. Daar komt nu ook nog de onzekere politieke situatie bij, sinds de volksstemming van 25 juli die de weg vrij lijkt te maken voor een autocratisch regime.
Vanuit Libië zijn volgens cijfers van het Italiaanse ministerie van Binnenlandse Zaken sinds het begin van dit jaar circa 21.000 migranten aangekomen. Van hen arriveerde meer dan een derde –7365– alleen al in de laatste twee weken van juli. Dat is een verdubbeling sinds de eerste helft van de maand, toen de weersomstandigheden niet anders waren.
Italiaanse analisten brengen die toename in verband met de val van de regering Draghi op 20 juli en de daarop losgebrande verkiezingsstrijd. Zij wijzen erop dat Rusland als partner van generaal Haftar een fikse vinger in de Libische pap heeft en die invloed zou hebben aangewend om de vluchtelingenkraan open te zetten. De bedoeling zou zijn om in Italië zo veel mogelijk chaos te creëren –een beproefd beginsel van de Russische buitenlandse politiek– en daarmee de pro-Russische krachten te versterken.
Die kans wordt met beide handen aangegrepen door Matteo Salvini, de leider van de Lega die tegen wapenleveringen aan Oekraine is en momenteel zwaar onder vuur ligt vanwege zijn al te hechte contacten met het regime van Poetin. Salvini maakte als politicus furore met een nul tolerantie beleid jegens immigranten en overlast door immigranten is nog steeds zijn stokpaardje. Daarom start hij op 4 en 5 augustus zijn verkiezingscampagne … op Lampedusa.
