Buiten de poort loopt Abdul (44) als een gekooide tijger rond. Ook aan hem kan het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) geen onderdak bieden in Ter Apel. Hij is te fit en te sterk om in de sporthal te mogen zijn. Dus als hij in Ter Apel wil blijven, moet hij het doen met een tentzeil boven zijn hoofd en gras onder z’n voeten.

De Pakistaan, die vluchtte uit Saudi-Arabië, kwam op 15 juni aan in Nederland, bewijst hij met het A4-tje basisgegevens dat hij kreeg van de immigratiedienst IND. „Zes dagen later werd ik geïnterviewd door de vreemdelingenpolitie”, zegt hij. Daarna werd het stil. Er is inmiddels anderhalve maand verstreken en Abdul heeft nog geen eigen plek om te slapen.

Abdul pikt het niet langer dat Nederland zo met hem omgaat. „Ik wil ook naar een gewoon toilet”, zegt hij met een knik richting de rij blauwe Dixi’s op de hoek van het grasveld. „Ik ben ook een mens.” Zijn donkere ogen glinsteren van verontwaardiging. Maar Abdul moet wachten, al weet hij niet hoelang en waarom. ’s Avonds komen bussen die hem naar een noodopvanglocatie kunnen brengen. Eerst stapte hij nog weleens in. Dan ging het richting een crisisopvang in Culemborg, ruim 200 kilometer verderop. „150 mensen en 3 toiletten”, zo schetst de veertiger de situatie. De volgende ochtend kwam hij dan weer terug voor een nieuwe dag wachten. Nu gaat hij niet meer weg voor de poort van het aanmeldcentrum in Ter Apel. Want als er een plekje vrij komt gedurende de dag, kan hij misschien naar binnen.

Gerechtigheid

IJdele hoop, weet Gert-Jan Stuivenberg, adjunct-regiomanager. „Er komen soms wel plekken vrij in de loop van de dag, maar die kunnen we niet geven aan de mensen die voor de poort liggen te wachten. Het is een moreel dilemma, maar als we dat doen, liggen er morgen honderden asielzoekers uit crisisopvangcentra bij ons op de stoep. Die horen dat van elkaar. Een massale toestroom hier zou een humanitaire ramp betekenen.”

Maar Abdul snapt maar niet waarom hij al zes weken wacht, terwijl anderen veel sneller naar binnen mogen. Of nog langer moeten wachten. „Niet eerlijk”, oordeelt Abdul. „Ik wil gerechtigheid.” Stuivenberg kan zich dat helemaal voorstellen. „Wij werken niet met nummertjes. Normaliter wordt iedereen die zich meldt bij de poort, dezelfde dag ingeschreven, dus dan is zo’n systeem niet nodig. Nu zou dat wel handig zijn, dan kun je mensen in ieder geval vertellen dat ze bijvoorbeeld over drie weken aan de beurt zijn.” Het inschrijfsysteem wijzigen, dat kan hij niet zelfstandig, zegt Stuivenberg. „Dat moet je met verschillende diensten afspreken op bestuurlijk niveau.”

Gisterenavond heeft Abdulhakim (25) voor het laatst een brood en wat sap gekregen van medewerkers van het COA die zich buiten het terrein begaven. Vannacht wikkelde hij zich in een nooddeken, gekregen van vrijwilligers van het Rode Kruis. Het kwik daalde tot 8 graden. „Het was koud”, zegt de vluchteling uit Jemen. Hij haalt het witte laken op bij ‘zijn’ tentpaal om te laten zien hoe dun het is. „We dachten dat Nederland een geweldig land was. Deze ontvangst is een schok voor ons.”

Mohammed (26) knikt instemmend. „Onze vrienden die al binnen zijn, zeggen dat er nog gewoon bedden zijn”, vertelt de landgenoot van Abdulhakim. Hij heeft contact met hen via sociale media. „Waarom kunnen wij dan niet naar binnen?” Dat kan COA-woordvoerster Jacqueline Engbers uitleggen. „Onze woonunits bestaan uit ruimtes voor acht personen. Maar bij een gezin van zeven personen is het niet slim om een alleenstaande te plaatsen, dus dat bed blijft dan leeg.” „Van de gemeente Westerwolde mogen we bovendien maximaal 2000 mensen herbergen in Ter Apel, en daar gaan we iedere dag al overheen”, vult adjunct-regiomanager Stuivenberg aan.

„Ik vind de situatie mentaal zwaar”, zegt woordvoerster Engbers. Ze is zichtbaar aangedaan als ze rondkijkt in de sporthal. De vrouw werkt al maanden te veel. Ze wil de situatie oplossen. „Maar dat lukt niet. Het wordt alleen maar erger. We hebben al heel vaak gedacht: gekker dan dit kan het niet worden. En dan wordt het toch weer gekker.”

Moedeloos

Stuivenberg vindt wanhoop een te zwaar woord om zijn gemoedstoestand te beschrijven, maar moedeloos is hij wel. „Ik werk bij het COA en het is onze taak om asielzoekers onderdak te geven. Dat lukt niet. Ik voel me daar verantwoordelijk voor, hoewel ik dat niet ben. Dit moet aan bestuurstafels worden opgelost.”

De asielzoekers voor de poort houden in ieder geval hoop. Mohammed (26) is de oorlog in Syrië ontvlucht. Hij hoopt in Nederland een veilige plek te vinden en zijn laatste jaar als opleiding tot ICT’er te voltooien. Hij is vanmorgen aangekomen. „Ik vertrouw de Nederlandse overheid wel een beetje.” „Misschien ligt het gewoon aan die organisatie, COA”, suggereert Abdulhakim.

Bij het draaihek, de enige ingang, tonen drie jonge kerels hun papieren. De beveiliger bevindt ze in orde. „Welcome, welcome, welcome”, begroet de man de vluchtelingen met een grijns. Een wachtende beproeft zijn geluk en loopt snel achter het drietal aan. „Registratie?”, vraagt de beveiliger. Die kan de insluiper niet laten zien. De grijns van de bewaker wordt een ongemakkelijke grimas. „Sorry, je zult moeten wachten.” De vluchteling druipt af. Er zit niets anders op.