Laten reformatorische kerken elkaar vinden in gereformeerd convent. Daarin kunnen zij ingaan op actuele kwesties die een gezamenlijk oordeel nodig hebben. Het is onverdraaglijk dat het lichaam van Christus verscheurd is.
Het woord ”convent” is een kerkelijke benaming uit de 16e eeuw. Zij wijst op een vergadering van verschillende kerken die dezelfde belijdenis onderschrijven en die op gezette tijden, wanneer het nodig is, samenkomen. Deze vergaderingen worden gehouden over gemeenschappelijke zaken die op een bepaald moment een gezamenlijk oordeel van de kerken vereisen. Tijdens een symposium vorige week vrijdag in Apeldoorn ging het over de relevantie voor vandaag van het convent van Emden in 1571, die de geboorte vormde van de Nederlandse gereformeerde kerk (RD 16-10). In dat verband deed ik een voorstel om een convent te vormen van reformatorische kerken.
Op verschillende momenten in de geschiedenis en op verschillende plaatsen in de wereld komen we een dergelijk convent tegen.In ons land is er al eerder voor gepleit. Is de tijd nu misschien rijp? Een gereformeerd convent vandaag zou bestaan uit ambtelijke vertegenwoordigers van en uit de denominaties die teruggaan op de ene kerk van de Reformatie in ons land. Het is een concrete stap voorbij de gesprekken tussen deputaatschappen, terwijl het niet onder de psychologische druk van organisatorische eenwording staat.
Op een convent vandaag kunnen zaken worden besproken die vanuit de afzonderlijke synoden worden aangedragen. Het convent bereidt inhoudelijke beslissingen voor die door deze synoden worden bekrachtigd. Tevens kan het convent namens de deelnemende kerken publiek spreken.
Bindend
Emden kwam samen rondom de Nederlandse Geloofsbelijdenis. Een convent van gereformeerde denominaties in 2021 kan beter beginnen met de Drie Formulieren van Eenheid. Ik heb dat als een optie genoemd, omdat er misschien ook wel iets voor te zeggen is om aan te sluiten bij de Westminster Geloofsbelijdenis, zoals men in Emden ook de Franse geloofsbelijdenis onderschreef. Dit maakt duidelijk dat we uitgaan van een gemeenschappelijke bindende interpretatie van de Bijbel. Enerzijds moet dit convent niet breder zijn dan deze gemeenschappelijke interpretatie, anderzijds ook niet smaller.
Omdat het verslag in het RD hier en daar vragen opriep, geef ik een nadere toelichting hoe dit convent vandaag gestalte zou kunnen krijgen. In Emden koos men ten aanzien van de destijds actuele kwestie van het avondmaal een vast uitgangspunt, namelijk de gereformeerde duiding van het avondmaal, terwijl men zich ervan bewust was dat dingen later nader uitgewerkt konden worden. Zo zou een gereformeerd convent vandaag moeten ingaan op de hete hangijzers van nu, zoals het Schriftgezag, scheppingsgeloof, homoseksualiteit en vrouw in het ambt. Naar analogie van Emden zouden we uitdrukking moeten geven aan de gemeenschappelijke interpretatie van de Bijbel ten aanzien van deze thema’s. De nadere uitwerking is de taak van de deelnemende denominaties in het convent.
Sprekende God
We zouden over de voornoemde thema’s het volgende kunnen verklaren: De Schrift heeft en geeft haar eigen betekenis. Dit brengt met zich mee dat de Schrift zelf het criterium vormt voor het gebruik van onze exegetische, kritische en hermeneutische methodieken.
Omdat de Schrift ten diepste de zelfopenbaring van de drie-enige God tot zaligheid is, moet de Schrift ook ten eerste met het oog hierop worden gelezen en bestudeerd, zodat enerzijds een theologie zonder soteriologische structuur onder kritiek wordt gesteld en we ons er anderzijds van bewust moeten zijn dat de Schrift geen wetenschappelijk of staatkundig handboek is.
We spreken uit dat God de wereld heeft geschapen, dat Adam de eerste historische mens is geweest en dat er een historische zondeval heeft plaatsgevonden. Bovendien is de volgorde van schepping-zondeval-verlossing onomkeerbaar.
We spreken duidelijk uit dat God seksualiteit heeft bedoeld binnen het huwelijk van man en vrouw. Hier liggen ook de basale beslissingen ten aanzien van homoseksualiteit en het geheel van de lhbti-beweging. Het onderscheid tussen man en vrouw in het huwelijk brengt in Christus’ bruidsgemeente met zich mee dat het bijzondere ambt is voorbehouden aan de man.
Binnen dit convent zouden verschillende dingen kunnen gebeuren: Broederlijke bespreking van theologische, ethische, kerkelijke en kerkrechtelijke thema’s en kanselruil. Bidstonden voor kerkelijk herstel waarin ook verootmoediging plaatsheeft over de kerkelijke verbrokkeling die wij ervan gemaakt hebben. En het oprichten van gezamenlijke commissies. Nu heeft namelijk elke denominatie een eigen commissie voor homoseksualiteit, Bijbelvertaling, zending, diaconaat, gesprek met de overheid, Israël et cetera.
Nader uitwerken
Dit is geen dichtgetimmerd plan, maar het is een denkrichting. Naar mijn besef is er een breder comité nodig om dit nader uit te werken. Ik zou wensen dat het zover kwam dat deze nadere uitwerking nodig is. De zaak is van groot belang. Immers, Christus’ lichaam behoort tot de persoon van Christus. Het zicht op de persoon van Christus geeft ons zicht op Zijn lichaam, ook in de zichtbare gestalte. Dan is het onverdraaglijk dat dit ene lichaam verscheurd is. Bovendien kunnen we alleen met al de heiligen de katholieke volheid in Christus kennen.
De auteur is hoogleraar theologie en spiritualiteit van het gereformeerd protestantisme aan de Vrije Universiteit.
