Deskundigen zijn optimistisch over de coronasituatie in Nederland. „We gaan naar het einde van de pandemie”, meent immunoloog prof. Ger Rijkers van het University College Roosevelt. „Corona is op z’n retour. Maar er kan venijn in de staart zitten”, reageert epidemioloog prof. Frits Rosendaal van het Leids UMC. De epidemioloog is vooral beducht voor lokale uitbraken in achterstandswijken of de Biblebelt, waar de vaccinatiegraad relatief laag is.

Marino van Zelst, lid van corona-adviesgroep Red Team, drukt zich voorzichtig uit. „Of de pandemie op zijn retour is, kun je eigenlijk pas zeggen als die voorbij is.”

Het aantal ziekenhuisopnames neemt sinds eind juli gestaag af. De afgelopen week moesten er gemiddeld 34 Covidpatiënten per dag worden opgenomen. Een jaar geleden ging het nog om ruim 100 opnames per dag.

Ook het aantal besmettingen daalt zienderogen. Op 12 september noteerde het RIVM voor het laatst meer dan 2000 besmettingen. Een jaar geleden was er juist sprake van een steile curve omhoog.

Toch vinden Rijkers, Rosendaal en Van Zelst het nog te vroeg om alle maatregelen, inclusief de coronapas, los te laten.

Van Zelst wijst erop dat er nog zo’n 2 miljoen mensen zijn die geen besmetting hebben doorgemaakt, niet zijn gevaccineerd of bij wie het vaccin niet aanslaat. Raakt die kwetsbare groep in korte tijd besmet, dan kan dat leiden tot overbelasting van de zorg.

Voor eventuele verdere versoepelingen moet eerst duidelijk zijn wat het effect is van de coronapas, vinden de drie wetenschappers. Van Zelst verwacht dit over drie of vier weken te kunnen zien.

Seizoen

Daarnaast is onduidelijk wat het seizoen gaat doen. Zal het coronavirus zich net zo gaan gedragen als andere verkoudheidsvirussen, die in de winter hoog oplaaien? Of blijft het de komende winter als een gloeiend kooltje?

De drie wetenschappers blijven het antwoord schuldig. „Dat kunnen we nu nog niet zeggen. De deltavariant was er de vorige winter namelijk niet”, zegt Rijkers. „Een echt wintervirus is het niet, want het kwam ook in de zomer voor.” De Middelburgse immunoloog verwacht wel dat het coronavirus zich de komende jaren als een wintervirus gaat gedragen. „Over twee maanden kunnen we dat zien.”

Een derde onbekende is de hoogte van de griepgolf komende winter. Rosendaal: „Bij een hevige griepgolf kunnen ziekenhuizen het zwaar te verduren krijgen, zeker als er ook veel coronapatiënten liggen. Maar misschien valt het mee. Wat de griep gaat doen, is nu nog niet te zeggen.” Volgens Rijkers hangt de zwaarte van het griepseizoen vooral af van de influenzavariant, en in hoeverre de bevolking daar immuun voor is. Ook is van belang hoe goed de griepprik aansluit op de circulerende virusstam.

Door de coronamaatregelen waren er de afgelopen 1,5 jaar nauwelijks gevallen van griep. Is de weerstand in de bevolking daardoor verzwakt? Niet per se, stelt Rijkers. „Er is geen reden om te veronderstellen dat de weerstand tegen griep na 1,5 jaar zou afnemen. De jaarlijkse griepprik is er niet omdat het immunologisch geheugen vermindert, maar omdat er steeds nieuwe virusstammen opduiken.”

Tot hoelang blijft de coronapas nodig? Zeker tot de feestdagen, verwacht Rosendaal. „In december kunnen we inschatten hoe hoog de griepepidemie wordt en dus of we voorzichtig moeten blijven. Maar misschien is de pas de hele winter wel nodig. Dat hangt ervan af van hoe de cijfers zich gaan ontwikkelen.” Ook Rijkers acht het verstandig de coronapas tot in de winter te handhaven. „Als het aantal ziekenhuisopnames komende maand sterk daalt, kan het kabinet overwegen de pas niet meer overal in te zetten. Anders zou ik die tot volgend jaar blijven gebruiken.”

Van Zelst vindt het onverstandig dat de overheid de afstandsregel loslaat en volledig leunt op het coronatoegangsbewijs. De basisregels zijn volgens hem bij het „grofvuil” gezet. „Ook in de communicatie. Minister De Jonge zei: knuffelen mag weer, maar schud geen handen. Intussen zet hij wel de coronapas in, een ingrijpende maatregel. Onbegrijpelijk. Daarnaast biedt het kabinet geen duidelijkheid over wanneer maatregelen worden op- of afgeschaald, wat wel verstandig zou zijn bij ingrijpende maatregelen.”

Hoelang maatregelen nodig zijn, durft het Red Team-lid niet te zeggen. „Daarvoor zijn nog te veel zaken onzeker. Ik blijf liever aan de voorzichtige kant. We moeten voorkomen dat het zorgpersoneel overbelast raakt, dat nu al op zijn achterste benen loopt. Denk ook aan alle zorg die nog moet worden ingehaald.”