Enige tijd geleden maakte ik een schrijnende casus mee. Een jongen van een jaar of zes bleef steeds terugkomen met ernstige benauwdheid. Hij zag er niet altijd even verzorgd uit. Toen hij voor de derde keer in korte tijd moest worden opgenomen, vroeg ik de longverpleegkundige om eens bij hem thuis langs te gaan.

Na afloop van het bezoek vertelde ze me dat deze jongen samen met zijn moeder en oma in een eenkamerwoning van een verzorgingstehuis woonde. De kamer was bestemd voor oma, maar aangezien moeder geen vaste woon- of verblijfplaats had, verbleef ze er samen met haar kind. De ruimte was klein, en doordat er veel mensen woonden, was de luchtvochtigheid hoog en groeiden de schimmels welig. Al met al geen goede plek om op te groeien voor iemand met astma.

Ik deed een melding bij Veilig Thuis, in de hoop dat zo de situatie voor moeder en kind zou verbeteren. Helaas leidde dat ertoe dat de jongen naar een pleeggezin moest. Een poosje later werd hij zelfs naar een instelling overgeplaatst, omdat het niet goed ging in het pleeggezin.

De jongen kwam steeds met een andere verzorger op het spreekuur. De verzorgers wisten vaak niet hoe ze zijn medicatie (pufjes) op een correcte manier moesten toedienen. Ik had het gevoel dat hij van de regen in de drup was gekomen. Inmiddels gaat het gelukkig beter met hem: het afgelopen jaar hoefde hij niet meer opgenomen te worden.

Modder

Recent kwam wetenschappelijk onderzoek uit Finland in het nieuws, waaruit bleek dat kinderen die buiten spelen, en dan bij voorkeur met aarde en modder, een veel kleinere kans hebben op astma.

Eigenlijk bevestigt dit onderzoek een oude hypothese, de zogeheten hygiënehypothese. Het was al langer duidelijk dat kinderen in grote steden vaker last hebben van astmatische klachten dan hun leeftijdsgenootjes op het platteland. Kinderen op het platteland komen meer in aanraking met virussen, bacteriën en dieren. Dit heeft een gunstig effect op hun afweersysteem, dat beter leert onderscheiden tussen goed en kwaad.

Uit ander onderzoek blijkt dat huisdieren over het algemeen een gunstig effect hebben op astmatische klachten, en dat kinderen met huisdieren een diversere en betere darmflora hebben.

In grote steden, zoals in de Randstad, komen kinderen te weinig in aanraking met natuurlijke allergenen en te veel met onnatuurlijke stoffen, zoals stikstofoxiden en roetdeeltjes uit uitlaatgassen. Onnatuurlijke stoffen geven een verhoogde kans op luchtwegaandoeningen, zoals astma. Tijdens de zwangerschap geeft de moeder die stoffen al door aan de baby in haar baarmoeder.

Annie M.G. Schmidt had ruim vijftig jaar geleden al door dat overdreven hygiëne niet goed is voor kinderen. Zij introduceerde het personage ”mevrouw Helderder” in haar boek ”Pluk van de Petteflet”. Wie krijgt geen medelijden met de dochter van mevrouw Helderder? Overdreven hygiëne is niet gezond. Om gezond op te groeien hebben kinderen buitenlucht nodig en de mogelijkheid om in de aarde te kunnen wroeten.

De auteur is kinderarts in het Ikazia Ziekenhuis in Rotterdam.

Artsen en zorgverleners vertellen over hun werk