Wat heeft het kabinet besloten?

Officieel horen we dat pas dinsdagavond, tijdens de persconferentie van de regering. Maar de belangrijkste besluiten van het kabinetsberaad zondag in het Catshuis lagen diezelfde avond al op straat. Dat lekken is inmiddels vaste prik en waarschijnlijk tactiek: de regering kan zo draagvlak in de samenleving peilen voor haar voornemens, en die zo nodig nog bijschaven. Dat betekent dat wat we nu weten, niet in beton is gegoten. Zo zei minister Ingrid van Engels­hoven maandag al dat het kabinet dinsdag „beter nieuws te melden heeft voor de cultuursector dan tot nu toe is uitgelekt” – al blijft het gissen naar de inhoud van dat nieuws.

Wat weten we wél?

Het belangrijkste: Nederland neemt afscheid van de afstandsregel. Die beslissing vraagt een wetswijziging en dat vraagt even tijd: de versoepelingen gaan daarom vanaf zaterdag 25 september in.

Het kabinet zet hiermee een forse stap, door een maatregel los te laten die sinds april vorig jaar beeldbepalend was voor de strijd tegen corona. Die keuze brengt wel besmettingsrisico’s met zich mee, stelt het Outbreak Management Team (OMT), de deskundigen die de overheid adviseren. Om te voorkomen dat te veel kwetsbare personen ziek worden, wil de regering op meer plaatsen een coronatoegangsbewijs verplicht stellen. Bezoekers van bijvoorbeeld horeca, concertzalen of theaters moeten voortaan zo’n bewijs laten zien om naar binnen te mogen. Wat de afschaffing van de anderhalvemeterregel voor veel andere sectoren betekent, moet nog duidelijk worden.

Blij is de horeca niet met de voornemens. Koepelorganisatie Koninklijke Horeca Nederland (KHN) zei maandag dat de horeca hiermee „dubbel gepakt” wordt: de sluitingstijd na 00.00 uur blijft namelijk gehandhaafd én de drempel voor horecabezoek gaat omhoog door het toegangsbewijs. Volgens de sector vinden de meeste coronabesmettingen niet in de horeca plaats, maar thuis, op bezoek of op school. Maar daar kan het kabinet niet ingrijpen, aldus KHN: „Met slechts 2,4 procent besmettingen in de horeca wordt deze sector wel ‘aangepakt’ en met extra restricties opgezadeld.”

Hoe werkt zo’n toegangsbewijs?

Wie een bewijs nodig heeft om ergens naar binnen te mogen, moet een van deze drie dingen kunnen laten zien: een bewijs van volledige vaccinatie, een negatieve testuitslag van maximaal 24 uur oud of een bewijs van herstel na een coronabesmetting. Dat laatste betekent een positieve coronatest van minimaal 11 dagen geleden en maximaal 180 dagen (ongeveer een halfjaar) geleden. Het bewijs kan getoond worden op de app CoronaCheck, of door het uit te printen via www.coronacheck.nl.

Onomstreden is het verplichten van zo’n bewijs zeker niet. Was bijvoorbeeld de horeca tot nu toe voor iedereen toegankelijk –zij het met beperkingen–, met de nieuwe regels zouden mensen die tegen vaccinatie en tegen testen zijn hier helemaal niet meer terecht kunnen. Critici verwijten het kabinet met dit besluit een vorm van vaccinatiedwang toe te passen.

Wat verandert er niet?

In het openbaar vervoer blijft een mondkapje verplicht, al mag die op het perron voortaan wel af. Ook blijft het advies om indien mogelijk thuis te werken nog gelden. De basismaatregelen tegen het coronavirus, zoals vaak de handen wassen, hoesten en niezen in de elleboog en thuisblijven bij klachten, blijven ook nog van kracht.

En de kerken?

Die staan voor de lastige beslissing om in hun beleid zowel mee te bewegen met deze versoepelingen, als ook recht te doen aan de voorzichtigheid die erin doorklinkt. Het loslaten van de afstandsregel betekent dat wettelijk de kerk weer vol mag. Een toegangsbewijs kan voor kerken niet verplicht worden. Daarmee ligt de verantwoordelijkheid geheel bij henzelf. Dat kan een vrijwillig besluit betekenen om alsnog afstandsregels te hanteren, of om bijvoorbeeld voor een tussenvorm te kiezen die meer ruimte geeft aan kerkgang maar tegelijk de zorgplicht richting leden bewaakt.

Dergelijke vragen staan ongetwijfeld centraal in het overleg dat het Interkerkelijk Contact in Overheidszaken (CIO) naar verwachting deze week voert met minister Ferd Grapperhaus, waarna de koepelorganisatie advies zal uitbrengen aan de aangesloten kerken.