Wereldleiders grijpen de coronacrisis aan om een nieuwe wereldorde te bepleiten die duurzamer, inclusiever en gelijker is. De ”Great Reset” noemen ze die. Volgens deze leiders dreigt groot onheil als we de gelegenheid voorbij laten gaan. Wat zijn de ideeën? Zijn ze realistisch? Zijn ze Bijbels?
Het feit dat machtigen der aarde in het achterliggende jaar tot een nieuwe wereldorde opriepen, zorgde voor veel wantrouwen en vormde een vruchtbare voedingsbodem voor complottheorieën. Dat is begrijpelijk, maar het debat over de vraag of er van een complot sprake is, kan het zicht op de werkelijkheid vertroebelen. De Great Reset is namelijk al in volle gang en lijkt bovendien onomkeerbaar. Niet per se omdat een elite van enkelingen in het geniep aan knoppen draait, maar meer omdat we te maken hebben met onbeheersbare ontwikkelingen (soms al eerder ingezet) en met mondiaal kuddegedrag.
Wat zorgt ervoor dat de Great Reset nu al in ”full swing”, in volle gang is? Allereerst is er de digitale revolutie. Die ging al hard, maar de huidige crisis leidt tot een onstuitbare versnelling. Grote techbedrijven zijn uitgegroeid tot nieuwe wereldmachten die zich weinig aantrekken van nationale grenzen. Ze hebben miljarden loyale en afhankelijke gebruikers. Hun slagkracht is soms groter dan die van overheden. Ze zijn bovendien niet neutraal. Steeds meer bepalen zij wie welke waarheid mag verkondigen. Censuur is terug van weggeweest.
Daarnaast is er de financiële ”reset”. Overheden hebben de remmen losgegooid en pompen astronomische bedragen in economieën. Klassieke opvattingen over verstandig financieel beleid lijken gecanceld. Centrale banken zijn niet meer onafhankelijk. Geld bijdrukken door ”quantitative easing” (geldverruiming) hoort helemaal bij het nieuwe normaal. Rentes worden extreem laag gehouden. Ondanks de crisis zijn onder meer de aandelen- en huizenmarkten daardoor booming. Het risico op hoge inflatie is reëel. Overheden hebben daar belang bij. Wat is immers eenvoudiger dan een sterk toegenomen staatsschuld door inflatie te laten verdampen? Ook is het niet onmogelijk dat op enig moment, als bubbels uit elkaar spatten, een nieuwe financiële systeemcrisis ontstaat. Wat dan gebeurt, weet niemand.
Dan is er de beweging naar meer overheid en meer staatsmacht. Burgers verwachten van overheden dat ze de coronacrisis bestrijden. Dat doen ze dan ook, met minder vrijheid en meer controle als gevolg. Het idee van een coronapaspoort is bijvoorbeeld nauwelijks omstreden. Zo’n paspoort wordt gezien als een noodzakelijk tijdelijk middel om vrijheid terug te krijgen. Realistischer is dat het een blijvertje wordt, want het coronavirus zal onder ons blijven. Wie geen paspoort heeft waaruit blijkt dat hij van virussmetten vrij is, wordt uitgesloten van voorzieningen en opgesloten in eigen land.
Ten slotte is er een groeiende wereldwijde consensus over waarden en doelen die nagestreefd moeten worden. De wereld moet duurzamer worden, inclusiever ook, en er moet meer sociale gelijkheid komen. De zeventien Sustainable Development Goals (SDG’s, duurzame ontwikkelingsdoelen) van de Verenigde Naties zijn het morele wereldkompas. Ze omvatten alles wat een mens kan verzinnen om de wereld tot een groenlinks paradijs te maken: armoede weg, honger de wereld uit, gendergelijkheid, minder sociale ongelijkheid, klimaat onder controle, enzovoorts.
De Great Reset is dus geen idee, maar werk in uitvoering. Niettemin stelt iemand als Klaus Schwab, voorzitter van het World Economic Forum, dat we op een tweesprong staan. Er zijn volgens hem twee opties: of we kiezen voor een betere wereld, en dan moet er een flinke schep bij; of we kiezen voor de oude wereld, maar dan wacht ons allerlei rampspoed.
Daarbij is het naar zijn mening vooral van belang dat er internationaal beter wordt samengewerkt. Oude instituties die onvoldoende functioneren, moeten daarom vervangen worden door nieuwe mondiale organisaties. Daarin moeten niet alleen landen deelnemen, maar alle ”stakeholders” (belanghebbenden): dus ook grote multinationals, actiegroepen als Greenpeace en charitatieve organisaties als de Gates Foundation. Uiteindelijk komt dit neer op verdere verzwakking van natiestaten, evenals op overdracht van macht naar bureaucratische organisaties waarop burgers nauwelijks directe invloed hebben.
Wat zit er achter die ”sense of urgence” (urgentiegevoel)? Deels wordt het moment benut. ”Never let a good crisis go to waste” (gebruik een crisis als een kans), zei Churchill al. Deels zijn het oude ideeën in een nieuw jasje. Schwab is een globalist die al jaren pleit voor ”stakeholderkapitalisme”. Deels spelen ook bezorgdheid en angst. In de optiek van Schwab & co zijn klimaatverandering en sociale ongelijkheid de grootste bedreigingen voor de wereld. De pandemie maakt deze risico’s nog groter, maar de bestrijding van het coronavirus dreigt ten koste te gaan van aandacht voor deze thema’s.
Ondertussen zijn veel van de voorstellen sterk ideologisch gekleurd. Dat geldt ook voor de doelen die nagestreefd worden. Er is geen zinnige reden waarom het bevorderen van gendergelijkheid (SDG 5) gezien zou moeten worden als even belangrijk als het bestrijden van honger (SDG 2). Ook de bijna marxistische nadruk op sociale gelijkheid (SDG 10) is niet logisch, maar alleen ideologisch te onderbouwen. Het is sowieso utopisch om zeventien megadoelen tegelijk na te streven.
Mensen als Schwab overschatten de maakbaarheid van de wereld schromelijk. De analyse die aan hun ideeën ten grondslag ligt –klimaat en ongelijkheid als grootste bedreigingen– is zeer discutabel. Daarnaast wordt de crisis gebruikt als aanleiding om een progressief gekleurde wereldagenda te bevorderen.
Godshaat
Wat echter vooral pijnlijk duidelijk wordt, is dat God in alle scenario’s ontbreekt. Hoewel Hij door de pandemie spreekt als door een megafoon, wordt Hij geheel genegeerd. Negeren is een vorm van Godshaat. Onze dagen zijn als de dagen van Noach (Lukas 17:26). Al het vlees heeft zijn weg verdorven. De aarde is met wrevel vervuld.
Wat moeten christenen nu? Allereerst bedenken dat Christus’ Koninkrijk helemaal niet van deze wereld is. De opdracht is om als Noach te blijven timmeren aan de ark op het droge. Dus eenvoudig te blijven gehoorzamen aan „al wat God geboden heeft” (Genesis 6:22), hoe bespottelijk het ook gevonden wordt. Om zo Gods gerechtigheid te verkondigen in een ondergaande wereld, totdat Hij komt.
