Diverse scribenten betoogden dat je vaccinatie niet als een geïsoleerde kwestie moet zien. Er worden volgens hen nu tal van preventieve medische interventies gedaan die, net als vaccinatie, risico’s en bijwerkingen met zich meebrengen. De vraag is of vaccinatie wezenlijk anders is. Een veel gebruikt voorbeeld is het gebruik van antistollingsmedicijnen.

Terecht wordt gesteld dat vaccinatie niet als een geïsoleerd vraagstuk kan worden gezien. Inderdaad, bij andere preventieve medische interventies kunnen afwegingen spelen die overeenkomen met die bij vaccinatie. Daar zou meer aandacht voor mogen zijn. Echter, de gebruikte voorbeelden zijn weinig overtuigend. Neem het genoemde voorbeeld van antistollingsmedicijnen. Die worden veelal voorgeschreven op basis van een medische indicatie, bijvoorbeeld na een hartinfarct, trombosebeen of longembolie. Vaccinatie is anders: vaccinatie gebeurt bij gezonde mensen, zonder medische indicatie, en brengt evenwel bepaalde gezondheidsrisico’s met zich mee.

Beroepseed

Een ander argument dat werd gebruikt is dat je – zeker als zorgverlener – een verantwoordelijkheid hebt voor de kwetsbare naaste. Het zesde gebod zou dan dringen om uit naastenliefde te laten inenten. Wilbert van der Meijden ziet een keuze tegen vaccinatie in dit verband als strijdig met zijn beroepseed (RD 30-1).

Het is niet onze bedoeling om de worsteling van zorgverleners te relativeren. We hebben met veel zorgverleners gesproken en kennen de verschrikkelijke (dodelijke) gevolgen die corona kan hebben van zeer nabij.

Tegelijk, het argument snijdt geen hout. Kwetsbare mensen worden immers momenteel massaal ingeënt. Degene die daarom primair gevaar loopt is de zorgmedewerker die niet gevaccineerd is, maar toch trouw wil blijven aan zijn roeping, ondanks de gevaren die eraan verbonden zijn. Daar komt bij dat nog niet duidelijk is of vaccinatie überhaupt beschermt tegen besmettelijkheid. De stelling dat een keuze tegen vaccinatie ingaat tegen de beroepseed delen we daarom niet. Wat resteert is de vraag hoe om te gaan met de zorg voor kleine groepen patiënten die niet gevaccineerd mogen worden, bijvoorbeeld vanwege een verzwakt immuunsysteem. Het lijkt ons dat daar maatwerkoplossingen voor gevonden kunnen worden in de betreffende instelling. De gemoedsbezwaarde zorgverlener zal daar aan willen meewerken.

Dodelijke gevolgen

Een verwijt van sommigen was dat het onjuist of oneerlijk is om te verwijzen naar de rapportage van Lareb waarin melding werd gemaakt van vijf sterfgevallen in 2019. Daarbij had vermeld moeten worden dat nadere analyse van Lareb uitwees dat die vijf sterfgevallen vermoedelijk niet te wijten waren aan vaccinatie.

Het was inderdaad juister geweest om dit te vermelden. Dit verandert de zaak echter niet. Veel deskundigen erkennen dat vaccinaties (heel) soms ernstige en zelfs dodelijke gevolgen hebben. Zij vinden dit acceptabel omdat het op populatieniveau volgens hen meer levens spaart dan kost.

Lareb is afhankelijk van spontane meldingen, die bovendien achteraf plaatsvinden. Dat betekent dat het aantonen van causaliteit per definitie vrijwel onmogelijk is. Inmiddels verzorgt Lareb een wekelijkse update over bijwerkingen van coronavaccins. Op 16 februari rapporteerde men 35 meldingen van overlijden kort na gebruik van coronavaccins.

Ondanks de berichtgeving in deze krant op basis van het interview met Lareb-directrice Agnes Kant (RD 20-2) is onze indruk dat er wel degelijk mensen overlijden door vaccinatie. Zie bijvoorbeeld de eerlijke en genuanceerde opvatting van huisarts Bart van Tienen die meemaakte dat een 90-jarige vrouw overleed na vaccinatie (1Twente 12-1). Lareb erkent zelf ook dat bijwerkingen zoals koorts kunnen bijdragen aan verslechtering van een fragiele gezondheid.

Het valt bovendien op dat inconsistent wordt geredeneerd. Bij sterfgevallen door corona telt iedere patiënt mee die positief getest is, welke onderliggende gezondheidsproblemen er ook zijn. Een patiënt die terminaal ziek is en in de laatste dagen van zijn leven corona ‘erbij’ krijgt, telt als coronadode. Daarentegen, bij sterfgevallen na vaccinatie telt kennelijk geen enkele patiënt mee waar onderliggende gezondheidsproblemen aanwezig zijn; tenzij de causaliteit aantoonbaar is, wat echter per definitie vrijwel onmogelijk is. Logisch is anders.

Complottheorieën

Meermalen was er verder de opmerking is dat de bezwaren tegen inenting ”zuiver” gehouden moeten worden. Mensen met gewetensbezwaren moeten zich beroepen op gewetensbezwaren, niet op allerlei bijkomende medische overwegingen, of argumenten die ingegeven worden door gebruik van discutabele bronnen.

Op zich delen we deze gedachte. Wat het zwaarst is – gewetensbezwaren – moet het zwaarst wegen. We willen ons bovendien verre houden van allerlei complottheorieën. Dat neemt niet weg dat heersende medische opvattingen kritisch getoetst mogen worden. Het is bovendien een feit dat de mogelijke schadelijke gevolgen van coronavaccins op middellange termijn niet bekend zijn. De ontwikkeltijd was te kort om dit te kunnen onderzoeken. Het is legitiem om voor dergelijke aspecten oog te hebben. Dat was overigens ook de zienswijze van mannen als ds. Kersten en ds. Zandt in het verleden.

Nogal eens werd gesuggereerd dat het bij bezwaren tegen vaccinatie gaat om een specifiek Nederlandse kwestie, en dat de bezwaren vooral ontstonden als gevolg van vaccinatieplicht in het verleden. Dit is aantoonbaar onjuist. De bezwaren zijn er al sinds de tijd dat vaccinaties uitgevonden werden, en ze waren er ook al voordat sprake was van vaccinatiedwang. Voorbeelden in Nederland waren onder anderen Theodorus van der Groe (1705-1784) en Samuel Hoeufft (1703-1789). Ook op dit moment is het geen kwestie die alleen in Nederland speelt. Zowel in Amerika als Australië zijn er groepen orthodoxe christenen met principiële bezwaren tegen vaccinatie. Illustratief is het feit dat in Amerika veel staten bestaan met uitzonderingsbepalingen voor mensen met gewetensbezwaren.

Gewetensvorming

Ten slotte is er nog de opvatting dat het niet juist of pastoraal is om over een kwestie als deze over gewetens te ”heersen”. Volgens dr. R. van Kooten is dat een „grote zonde” (RD 12-10).

Het standpunt van Van Kooten is misschien te begrijpen in het licht van het feit dat hij inenting ziet als een middelmatige zaak. Zo zien wij het echter niet. De keuze voor of tegen inenting heeft ontegenzeggelijk een persoonlijk gewetenskarakter. In de Gereformeerde Gemeenten (in Nederland) is vaccinatie in navolging van het synodebesluit van 1919 daarom nooit censurabel geweest. Hetzelfde synodebesluit stelde echter ook dat er „lerend” tegen opgetreden moest worden. Dat is geen gewetensdwang, wel gewetensvorming.

Ontegenzeggelijk gaat het bij vaccinatie om ingrijpende vragen. De coronacrisis brengt echter ook andere belangrijke aspecten die aandacht vragen. Diverse scribenten wezen op het maakbaarheidsdenken dat ons gevangen houdt, het eenzijdige van de huidige aanpak van de crisis, en het afgodische vertrouwen op vaccinatie als hét middel om corona eronder te krijgen. Terecht maakte hoofdredacteur Steef de Bruijn een vergelijking met de toren van Babel (RD 2-1).

Verootmoedigen

Er is alle reden om ons voor Gods aangezicht te verootmoedigen en ons af te vragen wat de oorzaken zijn waarom de Heere ons bezoekt. Dat geldt persoonlijk, in onze gezinnen, in onze gemeenten, in onze kerkverbanden, in ons land. Gods antwoord op het gebed van Salomo is veelzeggend: „Zo…Ik de pest onder Mijn volk zende, en Mijn volk, over dewelke Mijn Naam genoemd wordt, zich verootmoedigen … en zich bekeren van hun boze wegen, zo zal ik uit den hemel horen en hun zonden vergeven en hun land genezen.” (2 Kronieken 7: 14).

Laurens van der Tang is ouderling van de gereformeerde gemeente in Nederland te Rhenen. Ds. J. A. Weststrate is predikant van de gereformeerde gemeente in Nederland te Elspeet.